Listopadowe reminescencje...

[Jarosław Bury]

Kończy się listopad, miesiąc zmiennej pogody, burz magnetycznych i pierwszych opadów śniegu...

Może warto przypomnieć kilka obserwacji dokonanych w tym okresie

P.S. Wszystkie gatunki obserwowano na Podkarpaciu, gł. na Pogórzu Dynowskim i w Kotlinie Sandomierskiej, ale również na Pogórzu Przemyskim oraz na Roztoczu...

[Jarosław Bury]

W listopadzie kończą loty ostatnie motyle dzienne - część zanika z nadejściem pierwszych chłodów, inne zimują w stadium imago, jeszcze inne niemal całkowicie lub całkowicie wymierają na naszych terenach, by je zasiedlić ponownie w następnym sezonie. Mimo wszystko do obserwacji pozostają osobniki dorosłe kilkunastu gatunków Rhopalocera...

P.S. 2. Wątek adresuję do wszystkich, ale głównie do mniej i średnio zaawansowanych uczestników forum

[Jacek Kurzawa]

Twoje zdjęcia uderzają naturalnością. Patrząc np na pokrzywnika przypomina mi się z mojego dzieciństwa jego unikalna pomarańczowo ceglasta, ciepła barwa skrzydeł. Uchwycić to nieuchwytne piękno motyli nie jest łatwo. Postprocessingiem można tak naprawdę wszystko popsuć. Ty używasz procesów w ten sposób, że procesy są niezauważalne i nie ingerują w materiał (określenie rodem z techniki studyjnej, gdzie chodzi o to, by tak użyć procesorów dźwięku, by ich obecność była niezauważalna w materiale dźwiękowym czyli by nie ingerować w materiał. Użycie kompresora wiąże się ze zmianą brzmienia i tylko nieliczni potrafią władać tak narzędziami, że finalnie nie czuć postprocessingu). W każdym razie fajne reminescencje na zimowy wieczór.

[Jarosław Bury]

Z zimujących w stadium imago rusałek bardzo trudno w listopadzie napotkać żałobnika, z drugiej strony częstym, a w niektóre sezony, wręcz pospolitym gatunkiem jest migrujący osetnik. Ostatnie osobniki można jeszcze obserwować na początku listopada - tę konkretną poczwarkę motyl opuścił w I dekadzie listopada 2010 roku...

[Jarosław Bury]

W I dekadzie listopada głównie na południu Polski, ale być może i gdzie indziej, pojawiają się pojedyncze świeże osobniki szczątkowego jesiennego pokolenia Lasiommata megera (LINNAEUS, 1767), zapewne można też w tym okresie odnaleźć jego poczwarki...

[Jarosław Bury]

Bez trudu można też odnaleźć gąsienice różnych stadiów rozwojowych Pararge aegeria (LINNAEUS, 1758) - przy odrobinie szczęścia i wytrwałości być może uda się też zaobserwować poczwarki. Ostatnie motyle na Podkarpaciu widywałem w III dekadzie października, być może w przyszłości uda się je zaobserwować również w listopadzie

[Jarosław Bury]

Z bielinkowatych najłatwiej w listopadzie napotkać latolistka cytrynka - gatunek zimujący w postaci motyla - znacznie rzadziej pozostałe gatunki bielinków i szlaczkonie. U siebie w ogrodzie cytrynka obserwowałem najpóźniej 20.11.2009 roku...

[Jarosław Bury]

Sporadycznie, w sprzyjających sezonach, można cieszyć się obecnością szlaczkoni - na Podkarpaciu ostatniego sylwetnika obserwowałem w III dekadzie, a siarecznika w I dekadzie listopada...

[Jarosław Bury]

Znacznie dłużej, bo nawet po pierwszych przymrozkach, można obserwować gąsienice bielinków...

[Jarosław Bury]

...oraz ich poczwarki. Bez trudu we własnym ogrodzie odnaleźć też można poczwarki zorzynka - trzeba jedynie zachować ostrożność przy jesiennym oczyszczaniu rabat, tak aby poczwarki nie zostały nieświadomie lub przypadkowo zniszczone...

[Jarosław Bury]

W cieplejszych sezonach w listopadzie można też odnaleźć gąsienice pazia królowej oraz ich poczwarki - te gąsienice, które nie zdołają osiągnąć dojrzałości przed nastaniem mrozów niestety zginą...

[Jarosław Bury]

Jedyną latającą dostojką w tym okresie jest latonia, inne pokrewne gatunki dostojek i przeplatek można próbować odnajdywać w stadium gąsienic. Gąsienic dostojki pandory dotychczas w Polsce nikomu nie udało się w naturze odnaleźć - wszystko przed nami, zważywszy na coraz liczniejsze obserwacje motyli, w tym samic, na południu kraju...

[Antek Kwiczala †]

Gdzie zrobiłeś zdjęcie gąsienicy A. pandora? Gdzieś na południu Europy, czy hodowałeś z jaj?

[Jarosław Bury]

Pandorę obserwowałem w naturze kilkukrotnie na Krymie, szczególnie wczesną wiosną gąsienice są łatwe do wypatrzenia, gdy dziesiątki osobników wędruje w poszukiwaniu dogodnych miejsc do przepoczwarczenia, w tym czasie można napotkać też jej poczwarki, ale to dużo trudniejsze...

[Jarosław Bury]

Z modraszkowatych w listopadzie zaobserwujemy nieliczne osobniki czerwończyka żarka, poza nim bez trudu odnaleźć można ogończyki zimujące w stadium jaja. W niektórych krajach odnajdywanie tego stadium w okresie jesiennym jest swoistym sportem narodowym, u nas - jak na razie - nie ma widoków na upowszechnienie się tego rodzaju działalności entomologicznej...

[Jarosław Bury]

Większość tak zimujących gatunków, aby zapewnić sobie przetrwanie, składa jaja w ilościach masowych...

[Jarosław Bury]

Odnalezienie gatunków stosujących inne strategie zimowania może być bardziej kłopotliwe...

[Antek Kwiczala †]

Potwierdzam tą obserwację. Udawało mi się (choć rzadko) znajdować zimujące jaja modraszków (głównie T. betulae, bo są białe), ale nigdy nie znalazłem zimujących gąsienic czy poczwarek. Znam tylko te, które hodowałem z jaj.

[krzem]

W cieplejszych sezonach w listopadzie można też odnaleźć gąsienice pazia królowej oraz ich poczwarki - te gąsienice, które nie zdołają osiągnąć dojrzałości przed nastaniem mrozów niestety zginą...

oj, jakoś przeoczyłem odmienny wygląd poczwarek zorzynka...
dzięki za dokształcenie

[Jarosław Bury]

Grudniowa dygresja sprzed chwili - o ile zorzynki (poza tym, że zerwały się z nitek) można powiedzieć - trzymają się mocno, to kapustniki u mnie w ogrodzie walczą o przetrwanie - zniknęła ok. 1/3 obserwowanych poczwarek, w tym ta prezentowana kilka postów powyżej. Na razie udaje się odnaleźć kolejne...

[Jarosław Bury]

Z powszelatkowatych najłatwiej chyba odnaleźć malwowca zimującego w stadium poczwarki oraz zimujące gąsienice ślazowca...

[Jarosław Bury]

Obserwacje warto rozpocząć już w lecie od poszukiwania żerowisk, łatwiej wówczas odszukać gąsienice jesienią...

[Jarosław Bury]

Jednym z częściej przeze mnie spotykanych gatunków w najbliższym otoczeniu domu jest Phlogophora meticulosa (LINNAEUS, 1758) - w listopadzie można spotkać jeszcze ostatnie motyle, jak i bardzo różnorodnie ubarwione gąsienice - gdyby samica złożyła jaja nie na pelargoniach, a np. na bodziszkach w pobliskim sadzie ich losy potoczyły by się inaczej...

[Jarosław Bury]

W cieplarnianych warunkach, w których zimuję pelargonie, gąsienice przyśpieszą rozwój i motyle zaczną pojawiać się zapewne już w lutym, a może nawet pod koniec stycznia. W naturalnych warunkach musiałyby dotrwać do wiosny, i wówczas zakończyć żerowanie...

[Jarosław Bury]

W I i II dekadzie listopada można też spotkać fruczaki - oblatują rabaty z najdłużej kwitnącymi roślinami, u mnie w ogrodzie najczęściej odwiedzają cynie, jesienne firletki, kocimiętki (brak zdjęcia z tą rośliną) i zatrwiany...

[Jarosław Bury]

Część osobników próbuje zimować w zakamarkach elewacji lub wewnątrz budynków, być może niektórym się to udaje, zważywszy na pierwsze marcowe obserwacje fruczaków, np. przy kwiatach wawrzynka wilcze-łyko

[PawełB]

Jarku, takie duże gąsienice Pandory (jak i zapewne większości perłowców) to chyba tylko na przełomie wiosny i lata następnego roku. Aglaja, adype, pafia zimują jako 1 stadium ukryte w korze i mchu, być może nawet nie żerują....Ich odnalezienie to byłby prawdziwy cud....

[Jarosław Bury]

Kolejne pospolite gąsienice - tym razem gatunków zimujących w stadium poczwarki - jakoś tak się składa, że w mojej okolicy dominują jasne, zielone formy barwne tych gąsienic...

P.S. 3. Pawle - pandora z wczesnej wiosny, konkretnie z kwietnia

[Jarosław Bury]

Inne bardzo często spotykane gąsienice - tym razem zimujące...

[Jarosław Bury]

Odnalezienie w naturze tych zimujących gąsienic jest bardziej problematyczne. Niekiedy tak się składa, że zimują wspólnie z innymi gatunkami - tu np. z (opuszczonym już co prawda wcześniej) jajem ogończyka śliwowca...

[Jarosław Bury]

Z barczatek lata tylko Poecilocampa populi (LINNAEUS, 1758), bardzo pospolity i liczny miejscami gatunek...

[Jarosław Bury]

W bukowych zagajnikach w listopadzie nawet po pierwszych opadach śniegu i przymrozkach licznie występują wędrujące po pniach gąsienice Colocasia coryli (LINNAEUS, 1758) - spóźnialskie osobniki gatunku zimującego w stadium poczwarki...

[Jarosław Bury]

Kilka sezonów temu udało się w I dekadzie listopada zaobserwować gąsienice Evergestis pallidata (HUFNAGEL, 1767)...

[Jarosław Bury]

Kilka zimujących szczerbówek ksieni...

[Jarosław Bury]

...oraz wszędobylskie Hypena rostralis (LINNAEUS, 1758)...

[Jarosław Bury]

W pobliżu zabudowań, a może nawet w domu, pojawi się zapewne i ten gatunek...

[Jarosław Bury]

Wracając do gąsienic - w listopadzie można liczyć na spotkanie z przynajmniej kilkoma gatunkami miernikowców, zimujących w stadium larwy...

[Jarosław Bury]

W niektóre sezony bardzo licznie pojawia się słonecznica Helicoverpa armigera (HÜBNER, [1808]) - ostatnie motyle można obserwować na przełomie października i listopada...

[Jarosław Bury]

Jednocześnie na jesiennych rabatach kwiatowych niemal co roku obserwuję gąsienice tego gatunku...

[Jarosław Bury]

Wyrośnięte osobniki mogą wyglądać zupełnie inaczej...

[Jarosław Bury]

Kolejnym gatunkiem o statusie migranta jest spotykany do III dekady listopada Orthonama obstipata (FABRICIUS, 1794), przy czym jesienne osobniki mogą być rodzimego pochodzenia...

[Jarosław Bury]

A jakie atrakcje skrywają o tej porze roku roztoczańskie i sandomierskie łęgi?

P.S. 4. Właściwie jest to kolejna grudniowa dygresja, bowiem zdjęcia wykonano w I dekadzie grudnia...

[Jarosław Bury]

W I dekadzie listopada - zanim nadejdzie prawdziwe ochłodzenie - mogą nas odwiedzić kolejne gatunki związane z siedliskami wilgotnymi...

[Jarosław Bury]

Pora na pierwszą zagadkę - może ktoś odgadnie, jakie gatunki kryją się za tymi gąsieniczkami Jeśli nie padnie prawidłowa odpowiedź zagadka pozostanie nierozwiązana...

[Jarosław Bury]

Piórolotki zimujące w stadium motyla...

[Jarosław Bury]

Czasem uda się zaobserwować coś innego niż motyle

[Jarosław Bury]

Kilka wariacji barwnych typowo listopadowego miernikowca...

[Rafał Celadyn]

Czasem uda się zaobserwować coś innego niż motyle

...no, w końcu jakieś owady,a nie w kółko motyle i motyle ,temat super . Pytanie odnośnie tego zawadzkiego.Ponoć ciężko go znaleźć pod korą zimą i prawdopodobnie spędza ją zakopany.W jakich okolicznościach spotkałeś tego z fotografii ?

Rafał

[Jarosław Bury]

Kilka gatunków typowo i mniej typowo listopadowych sówek i erebidów - łączy je jedno - nie zimują w stadium imago...
O ile w okresie wiosenno-letnim Mythimna albipuncta ([DENIS & SCHIFFERMÜLLER], 1775) można mylić z podobnie wyglądającym Mythimna ferrago (FABRICIUS, 1787), to w październiku, czy listopadzie nie ma już takiego niebezpieczeństwa...

P.S. 5. Rafale - najbliższe stanowiska C. zawadzkii zostały odkryte dosłownie kilka km od mojego domu, gatunek zimuje jak inne biegacze, więcej informacji na priva, bo to jednak wątek o motylach

[Jarosław Bury]

Kolejny typowo listopadowy miernikowiec...

[Jarosław Bury]

Może warto "powspominać" kilka gatunków Noctuoidea zimujących w stadium larwy. Część zdjęć gąsienic z jesieni, a część z wiosny...

P.S. 6. Paru gatunków na Podkarpaciu jeszcze w naturze nie widziałem, ale w zmieniających się warunkach klimatycznych ich spotkanie jawi się jako coraz bardziej prawdopodobne. Warto rozglądać się w poszukiwaniu tych gąsienic, może ktoś będzie miał szczęście i odnajdzie je po raz pierwszy

[Jarosław Bury]

...

[Jarosław Bury]

...

[Jarosław Bury]

...

[Jarosław Bury]

Zagraniczna dygresja w tym duchu...

[Jarosław Bury]

Jeden z gatunków szczególnie celnie wpisuje się w klimat złotej jesieni...

[Jarosław Bury]

Kilka kolejnych gatunków jesiennych miernikowców nie zimujących w stadium imago...

[Jarosław Bury]

Dla odmiany kilka gatunków sówek zimujących w stadium motyla...

[Jarosław Bury]

...

[Jarosław Bury]

...po udanym przezimowaniu można je obserwować również na wiosnę...

[Jarosław Bury]

W dogodnych miejscach, w zwalonych, butwiejących pniach, czy wypełnionych próchnem dziuplach niekiedy można natknąć się na sporych rozmiarów larwy, na wiosnę w okolicy być może napotkamy ciekawie ubarwione muchówki...

[Jarosław Bury]

Kilka kolejnych gatunków zimujących w stadium gąsienicy...

[Jarosław Bury]

Listopad jest również okresem występowania tego dość zmiennego w ubarwieniu gatunku.

[Jarosław Bury]

Opusznice w sprzyjających okolicznościach występują w dziesiątkach i setkach osobników, chętnie przylatują do światła, można je też - przy odrobinie szczęścia - odnajdywać na pniach drzew...

[Jarosław Bury]

Bardzo rzadko w listopadzie pojawiają się pojedyncze osobniki innych gatunków garbatek...

[Jarosław Bury]

Częściej można odnaleźć różnego rodzaju oprzędy i kokony, w których te gatunki zimują w stadium poczwarki...

[Jarosław Bury]

Może uda się też odnaleźć kokon pawicy...

[Jarosław Bury]

Kolejna partia miernikowców różnorakiego autoramentu.
W przypadku Pennithera firmata (HÜBNER, [1822]) - loty motyli trwają do przełomu października i listopada, Macaria notata (LINNAEUS, 1758) to gatunek wydający kilka pokoleń w sezonie, sporadycznie notowany w listopadzie, Alsophila aceraria ([DENIS & SCHIFFERMÜLLER], 1775) notuje szczyt lotów w tym okresie (przynajmniej w moich okolicach), Triphosa dubitata (LINNAEUS, 1758) zimuje w stadium imago, a Phigalia pilosaria ([DENIS & SCHIFFERMÜLLER], 1775) mimo iż normalnie pojawia się głównie w lutym i marcu bywa również sporadycznie obserwowany w innych okresach, m.in. jego przyśpieszony pojaw na południu kraju zanotowano na przełomie listopada i grudnia...

[Jarosław Bury]

Kilka motyli mniejszych...

[Jarosław Bury]

...

[Jarosław Bury]

Miernikowce z rodzaju Epirrita...

[Jarosław Bury]

Nielotne samice...