Owady mniej lub bardziej interesujące. ?????

[adam k.]

Jeden z "ładniejszych" biegaczowatych i do tego z innej krainy.

[carabus1]

Kraina pochodzenia tego chrząszcza to Etiopia. Ma około 20 milimetrów. Rodzaj duży(165 gatunków). Oznaczenie do gatunku wcale nie takie niemożliwe, ponieważ w Etiopii występują tylko trzy gatunki z tego rodzaju. Ale wystarczy podać podrodzinę i już będzie dobrze.

[Aneta]

Craspedophorus latifrons?

[carabus1]

Craspedophorus latifrons?

TAK !

[adam k.]

Na zdjęciu samica Rosetea corfuella (Lvovsky, 2000), Turcja, 16.07.2023. Uważam, że ten niewielki motylek (11 mm) z rodziny Depressariidae zasługuje na miano interesującego. Jest to mój pierwszy egzemplarz, złowiony na światło. Notowany w okolicach, gdzie rosną drzewa oliwne (Olea europaea). Istnieje mapka występowania tego gatunku i innych z rodzaju, w tym miejscu byłaby wskazana, ale jest to wbrew prawom autorskim. Dlatego muszę przytoczyć zasięgi: Chorwacja, Macedonia, Grecja łącznie z Kretą i wyspami w pobliżu wybrzeża Turcji, Turcja, Cypr, Izrael. Są podobne gatunki np. R. rosetella (na zachód od Grecji, do Portugalii), tylko w Turcji nie występuje, za to mamy tam Cacochroa permixtella.

[adam k.]

Mamy tutaj jeszcze jeden gatunek do światła, z lokalizacji takiej samej, jak poprzedni motyl. Metasia gigantalis Staudinger, 1870 notowany na Cyprze, Krecie, Sycylii, Peloponezie, w Grecji kontynentalnej na północ do Macedonii. W Albanii (Butrint, Ksamil) Turcji i Libanie. Na zdjęciu samiec wraz z preparatem. Literatura "celowana" podaje wizerunki genitaliów, ale w necie jest pusto. Forum Entomologi Italiani nie wspomina o tym gatunku, za to są inne z rodzaju, tak na wiarę i stanowisko. W sumie cały genus "na oko" sprawia trudności i lepiej posiłkować się odwłokami, jest z pewnością łatwiej.

[adam k.]

Nie mogłem powstrzymać się przed pokazaniem, aż dwóch egzemplarzy , bardzo "świeżych", motyla Spoladea recurvalis (Fabricius, 1775). Odłowiłem znacznie więcej sztuk, do światła, również z tureckiej lokalizacji. Jest migrujący motylem, bardzo szeroko rozpowszechnionym, zwłaszcza w Azji i Afryce. Powszechny w regionach tropikalnych i subtropikalnych. Migruje bardzo daleko, spodziewany w różnych częściach globu. Karsholt i Razowski (1996) wymieniają przypadki notowania gatunku, także w Wielkiej Brytanii, Danii, Holandii, Niemczech i Hiszpanii (Malaga), nieznaleziony dotąd w Belgii. Larwy tego motyla z Crambidae, żerują na warzywach liściastych, zarówno na zewnętrznych, jak i wewnętrznych częściach roślin żywicielskich (liście, pędy, kwiatostan, korzenie) i powodują szkody (gnicie korzeni i więdnięcie liści ) na plantacjach warzyw. Narayanan i inni (1957), oraz Bhattacharjee i Menon (1964) odkryli, że jego gąsienice (S. recurvalis), są bardzo destrukcyjne, głównie dla Amaranthus spp.

[adam k.]

Teraz dla odmiany pokażę owada z rodziny Ascalaphidae, to pierwszy opisanym gatunek z rodzaju Deleproctophylla, a mianowicie D. variegata (Klug, 1834). Znany głównie z zachodniej Palearktyki. W Europie: Grecja (Chios), Azja: Cypr, Turcja, region Kaukazu (Aspöck et al. 2001), Irak (Kurdystan) (Scott 1929), Liban (lokalizacja typu gatunku), Izrael, Turkmenistan, Uzbekistan (Aleksandrow-Martynow 1926), Kirgistan (Krivokhatsky et al. 2015), Iran (Hamadan; SCMK, dane niepublikowane) i Afganistan (Muzeum Górnośląskie, dane niepublikowane ). W monografii Navása (1912b) z Hiszpanii i Francji znajdują się fałszywe zapisy dotyczące występowania, które zostały poprawione w monografii Monserrat i in. (2012). Jest to gatunek aktywny w dzień, ( ten na zdjęciu odłowiony do światła w Turcji) występujący na otwartych przestrzeniach, np. rozległych polach dzikorosnących zbóż Triticum dicoccoides i ugórach z Erucaria hispanica. D. variegata występuje na wysokościach od 430 do 1145 m n.p.m. w półsuchych i suchych śródziemnomorskich stanowiskach. Ciekawa praca znajduje się pod linkiem https://tiny.pl/c5mtj

[adam k.]

Rodzaj Pseudoterpna Hübner, w Europie reprezentowany jest przez cztery gatunki. W tym dwa podobne zewnętrznie: P. corsicaria i ten na zdjęciu ( Turcja południowa), P. coronillaria (Hübner, [1817]). Podgatunek ssp. cinerescens jest notowany we wschodniej Turcji. Gatunek w zależności od lokalizacji posiada wiele podgatunków, a zwłaszcza form. Wymienianie wszystkich, zajęłoby dużo miejsca i byłoby nudne, a przecież jest od tego literatura. Bogate opisy można znaleźć między innymi w Moths of Europe vol.2 P. Lerauta. Larwa pożywia się roślinami: Coronilla; Cytisus; Genista aetnensis, falcata; Retama sphaerocarpa; Ulex. Samiec na zdjęciu, do światła, "umaszczony" bardzo normalnie, znane są ciemniejsze egzemplarze. W przypadku P. coronillaria zgłaszane były obserwacje motyli w maju/lipcu, oraz w sierpniu/październiku.

[adam k.]

Dane dotyczące motyla z następnego zdjęcia w tym wątku, są tak niezmiernie skąpe, że trudno jest coś znaleźć w Internecie. Niewiele wizerunków motyla, a preparatów można darmo poszukiwać. Wiadomo o motylach, że jeżeli już, to przylatują do światła pojedyncze egzemplarze, też ten na zdjęciu w jednej sztuce złowiłem do światła, (Turcja). Prochoristis crudalis (Lederer, 1863), niewielki obszar występowania: Syria, Cypr, Kreta, Turcja. Gatunek został opisany przez Lederera jako „Botys crudalis” z Syrii. Męskie genitalia ilustruje Leraut (2012: ryc. 141b). Nadal ważność tego gatunku jest niejasna. Sprawdzenia wymaga nie tylko rodzaj Prochoristis Meyrick,1890, ale także cała Cybalomiinae, komentarz (M.Nussa 2012). W literaturze rodem z Turcji czytamy, że okaz z prowincji İçel , Anamur, należy prawdopodobnie do tego gatunku. Bardzo podobny Prochoristis rupicapralis (Lederer,1855), również należy do entomofauny Turcji.

[adam k.]

Phycita poteriella (Zeller, 1846) ,jest następnym motylkiem z dużej podrodziny Phycitinae Zeller, 1839. Na zdjęciu egzemplarz odłowiony na upatrzonego, przed zmierzchem, ale następne przylatywały do UV, (Turcja). Pierwszy opis i obecny synonim pochodzi od: Turati (1911), gatunek P. kruegeri, Włochy (Rzym., prowincja Monte Aurore). Jest blisko spokrewniony z Phycita coronatella (Guenee, 1845). W literaturze umieszczono ten gatunek z dopiskiem, że "P. kruegeri jest wątpliwym taksonem, prawdopodobnie identycznym z poteriella". Dużo i dokładnie w temacie systematyki, podobnych i mylnie oznaczonych osobników, pisali Plant & Slamka (2016). Jest naprawdę wiele opracowań autorów z różnych stron Europy, dlatego nie ma większego sensu przytaczać innych lokalizacji. Oczywiście wątki tureckie powinny tu wybrzmieć, z tytułu pochodzenia okazu. Oryginalne odniesienie w literaturze z Turcji: Nephopteryx poteriella Zeller, 1846, Isis von Oken 1846: „Europejska Turcja”. Materiał: Bahçesaray, Paşaköy 1600m, 4 8 2016, M. Kemal & A.Koçak leg. Całościowy preparat samca znalazłem pod linkiem https://tiny.pl/c1rlc . Motyl występuje w różnych siedliskach lasu dębowego (Quercus). Autorzy określają gatunek jako rzadki, niedawno stwierdzony w faunie prowincji Van.

[adam k.]

Duponchelia fovealis Zeller, 1847, motyl ten jest lokowany w rodzinie Crambidae. Pochodzi z regionu Morza Śródziemnego i Wysp Kanaryjskich, jednak są dane o jego występowaniu w różnych regionach Europy, Azji, Afryki i Ameryki Północnej Epstein (2004); Bonsignore i Vacante (2010). Jest też pierwsze doniesienie o tym gatunku z Ameryki Południowej Zawadneak i inni (2016). W 2010 roku w różnych regionach stanu Paraná w Brazylii zaobserwowano dużą inwazję larw D.fovealis na uprawach truskawek, powodującą uszkodzenia korony, liści, kwiatów i owoców rośliny. Jak widać, zasięgi występowania motyla są ogromne i co się z tym wiąże, są różne rośliny żywicielskie larw. Jest to gatunek ciepłolubny, występujący w Europie Środkowej, głównie w szklarniach, skąd wydostaje się na łono natury z różnymi roślinami. W przypadku łagodniejszej zimy gatunek może hibernować w fazie poczwarki. Zanotowany został również w Polsce, Raczka (2013). Na zdjęciu egzemplarz z południowej Turcji, złowiony do światła na ekran w okolicach ogrodów warzywnych.

[adam k.]

W kończącym się sezonie miałem szczęście uzupełnić ilościowo (do swojego zbioru) podrodzinę Geometrinae. Mianowicie z dwóch odległych od siebie stanowisk (Macedomia Płn., Turcja) dołowiłem gatunek Eucrostes indigenata (De Villers, 1789). Na trzech kolejnych zdjęciach, to samiec z Macedonii Płn., Drugie zdjęcie Turcja płd., ostatnie Bułgaria, dolina rzeki Strumy. Rozpiętości skrzydeł motyli (dane literaturowe) mieszczą się pomiędzy: samiec 15mm (czasami mniejsze pod koniec sezonu), samica 15 – 20 mm. Egzemplarz z Turcji wpisuje się w tezę o końcu sezonu, czyli jest naprawdę miniaturką w porównaniu do innych. Motyl wyrósł zaledwie do 11,5 mm rozpiętości skrzydeł. Dla objaśnienia dodam, że gatunek wcale nie łowi się liczniej, tylko pojedynczo, najwyżej parami. Inne informacje dotyczące stanowisk i ilości odłowionych okazów znalazłem w literaturze i tutaj przytaczam. Pierwsze dane zbieżne z moim pierwszym zdjęciem: Macedonia Płn., Prilep (1 samiec, 1 samica) 1971 VIII 03; (1samiec, 1 samica) 1971 VIII 07; (1 samiec, 1 samica) 1972 V 26; (1 samiec) 1972 VII 04; (1 samiec) 1972 VII 08. Bułgaria Melnik: (1 samiec) 1978 VII 21, L. Ronkay leg.; (1 samiec) 1981 IX 24, L. Ronkay leg. , (1 samiec). Góry Pirin , Melnik-Rozen [żadnych dodatkowych danych] (1 samiec). Pirin, Rozhen Monastery (1 samiec)1976 VII 13, I. Balogh leg. E. indigenata występuje w formach: nudilimbaria Mabille, 1880; f. lanjeronica Hausmann, 1996; f. aerizusa Leraut nov. Motyla można spotkać od kwietnia do września, potrójny lęg. W pasie śródziemnomorskim od Hiszpanii do cieśniny Bosfor. Izolowane stanowiska na Węgrzech i w południowej Hiszpanii. Poza kontynentem europejskim stwierdzony w Afryce (Algieria, Tunezja, Liban), Australii i Chinach. Na koniec należy wspomnieć, że wszystkie motyle z gatunku, te na zdjęciach i w gablocie były złowione do światła.

[adam k.]

Na zdjęciu Ulochlaena hirta (Hübner, [1813]) . Z pracy dotyczącej rzadkich i nowych gatunków motyli dla Serbii, link https://tiny.pl/cjddb dowiadujemy się wiele informacji. Dla tego kraju to nowy takson i rzadki, notowany w miejscowościach: Starac, 11.XI.2015, 2 samce ; Vražji Kamen, 12.XI.2015, 1 samiec. Mój egzemplarz jest z lokalizacji jak na etykiecie, Vardar, Demir - Kapija, obecnie Macedonia Płn. Jeszcze dalej w kierunku północnym, notowany z Rumunii, w ciągu ostatnich 50 lat jedynie z Dobrudży (RÁKOSY 1996). W literaturze U. hirta wskazywana jest jako gatunek rzadki i lokalny, przylatujący do światła nadfioletowego i mieszanego (Prola i in., 1978b; Berio, 1985). Obserwowany na wysokościach pomiędzy 800 a 1650 m, podczas prowadzonych badań w miejscowości Marsice (Serbia), przeprowadzonych przy użyciu silnych pułapek świetlnych, stwierdzono, że do ultrafioletu motyle przylatywały częściej (Grassi, 2003). Samce mają funkcjonalne skrzydła, podczas gdy samice są bezskrzydłe, dorosłe osobniki nie pobierają pokarmu. Jest to gatunek jednopokoleniowy (Ronkay i in., 2001).

[adam k.]

Nawiążę do wcześniej pokazanego w tym wątku gatunku R. corfuella. Poniżej na zdjęciach Problepsis ocellata (Frivaldszky, 1845). Te dwa gatunki występują na tej samej rośliny żywicielskiej, jaką jest drzewo oliwne (Olea europaea). Egzemplarze (na zdjęciach) pochodzą z tego samego stanowiska w Turcji. Muszę napisać parę słów o taksonomicznej hierarchii gatunku w podrodzinie. W Turcji wyodrębniono 4 rodzaje należące do podrodziny Geometrinae. Zidentyfikowano 9 gatunków, w tym (Problepsis Lederer, Rhodostrphia Hubner, Scopula Schrank). P. ocellata występuje we wschodniej części Morza Śródziemnego, tj. na wyspach greckich, Krecie i wybrzeżach zachodniej Turcji. Drugi podgatunek ssp. cypria , tylko na Cyprze. Motyle przylatują do światła.

[adam k.]

Na zdjęciach egzemplarze Euchromius rayatellus (Amsel, 1949) z Turcji kontynentalnej. Nazwa gatunkowa pochodzi od miejsca Darband - Rayat w irackim Kurdystanie, tam został stwierdzony po raz pierwszy. Śródziemnomorsko-irański obszar występowania, a dokładniej: Europa Południowa, Ukraina, Armenia, Turcja, Syria, Jordania, Afganistan, Iran i Irak. W Izraelu: Galilea, Dolina Górnego Jordanu i Wzgórza Golan. Okres "zarezerwowany" dla imaga, od maja do września. Motyl jest polifagiem, roślinami żywicielskimi są różne trawy. Podobne gatunki w rodzaju to: E.superbellus, E.mouchai, E.gozmanyi, E.ramburiellus. Dlatego też zaleca się wykonanie preparatyki aparatów kopulacyjnych, to w tym przypadku niezbędna czynność. Zasięgi gatunków w tej grupie pokrywają się prawie całkowicie, najdokładniej dla E.superbellus i tytułowego motyla.

[Jacek Kurzawa]

Na zdjęciach egzemplarze Euchromius rayatellus (Amsel, 1949) .... Nazwa gatunkowa pochodzi od miejsca Darband - Rayat w irackim Kurdystanie, tam został stwierdzony po raz pierwszy.

Autor opisał go mając 44 lat a potem żył jeszcze 50 następnych Fajny życiorys Entomologa.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hans_Georg_Amsel

Przy okazji, to "został stwierdzony po raz pierwszy" jest dla mnie trochę niezgrabne. Został opisany na podstawie okazów pochodzących z Rayat.
Opis gatunku jest stwierdzeniem występowania (faunistycznym) w regionie jako konsekwencja opisu nowego taksonu (taksonomia). Może tylko ja na to zwracam uwagę, ale to taka bardzo luźna uwaga, tak, żeby sobie podyskutować online czasami.

Bardzo ładne Crambidae gratuluję!

[adam k.]

Odnoszę się do wpisu Jacka i uwagi do mojego określenia "został stwierdzony po raz pierwszy", to oczywiście było mało fachowe. Wachlarzykowate są faktycznie interesujące i ładne . Specjalnie dla Ciebie teraz wstawiam równie ładnego motyla, myślę, że się spodoba .
Helcystogramma lamprostoma (Zeller, 1847), niewielki motylek z innej rodziny Gelechiidae. Larwy żerują na roślinach z rodzaju Prosopis, Combretaceae. Gatunek opisany na podstawie jednego samca pochodzącego z Sycylii. Po latach we Włoszech stwierdzony jeszcze tylko w Sardynii (Baldizzone i in. 1995). Gatunek afrotropikalny, występujący w większości śródziemnomorskich krajów Europy. Jednak zacytuję dokładne wszystkie lokalizacje, jakie znalazłem: Hiszpania (z Wyspami Kanaryjskimi), Portugalia, Francja, Malta, Włochy (Sycylia i Sardynia), Afryka Północna, Turcja, Bliski Wschód, Indie, Indonezja, Kamerun, Wyspy Zielonego Przylądka, Etiopia, Nigeria, Gambia, Kenia, Tanzania, Zimbabwe, Malawi, Namibia, Republika Południowej Afryki (Karsholt i Riedl 1996);( Ponomarenko 2009); (De Prins i De Prins 2018). Jak widać gatunek szeroko rozsiedlony, ale nie zawsze często spotykany. Łowiony do światła sztucznego, również w przypadku motyla na zdjęciu. W stanowisku zaobserwowałem tylko trzy egzemplarze w czasie dwóch następujących po sobie „świeceń” nocy.

[adam k.]

W skład rodziny Pterophoridae wchodzi rodzaj Puerphorus, do niego zalicza się tylko jeden gatunek Puerphorus olbiadactylus (Millière, 1859). Zewnętrzne cechy przydatne do oznaczenia rodzaju opisano w kluczu, tak to wygląda: Przednie skrzydła rozdzielone prawie do środka, oba końce zaostrzone. W płacie przednim brakuje żyłek promieniowych r2 i r5, natomiast w skrzydle tylnym występują obie żyły. Każde pióro tylnego skrzydła z dwoma żyłkami. Myślę, że niczego nie pokręciłem, przepisując z oryginalnego tekstu. W przypadku tego egzemplarza korzystałem z wizerunku aparatu kopulacyjnego pod linkiem https://tiny.pl/c4875, dla ułatwienia w poszukiwaniu na stronie 110. Znajdziemy też wizerunek aparatu genitalnego samicy tu https://www.persee.fr/doc/bsef_0037-928 ... 08_3_16967 na stronie 281, (musiałem wstawić pełny link, skrócony nie działa) autorstwa Jacques Nel. Gatunek motyla znany (nie tylko) z krajów śródziemnomorskich: południowa Francja, Sardynia, Hiszpania, Portugalia, Włochy, Sycylia, Wyspy Kanaryjskie, Maroko, Algieria, Tunezja, Libia, Palestyna, Azja Mniejsza, Liban, Cypr, Grecja, Kreta, Turcja, Iran, Afganistan, Jordania. W literaturze istnieją synonimy: Gypsochares leptodactyla Staudinger; Pselnophorus hemiargus Meyrick ; Gypsochares dactilographa Turati. Larwy motyla żerują na kilku gatunkach roślin z rodzaju Zachwap (Phagnalon Cass.). W stanowisku widziałem nieliczne, krzaczaste skupiska przesuszonych roślin.

[adam k.]

Cryphia ochsi (Boursin, 1940), jest motylem o zasięgu śródziemnomorskim, dokładniej ograniczonym do środkowej i wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. W Lewancie notowany jedynie w Libanie i Izraelu. W Izraelu: cała strefa umiarkowana, szczególnie w makii. Dość pospolity w Dolinie Hula, na Wzgórzach Golan i w Galilei. Znajdowany w środowiskach leśnych. Okres lotu przypada na maj-sierpień. Rośliny żywicielskie nieznane, prawdopodobnie porosty, podobnie jak u innych w rodzaju Cryphia. W Izraelu larwy znaleziono w lipcu-październiku na suchych łodygach i gałęziach Acer negundo, Arbutus andrachne, Cotoneaster franchetii, Elaeagnus pungens, Morus alba, Pinus halepensis, Pistacia atlantica i Pyracantha spp. (HALPERIN I SAUTER, 1991- 1992). Na Bałkanach Północnych jest lokalnym gatunkiem. W Macedonii Północnej występuje w środkowej i zachodniej części kraju (Kasy 1961, Thurner 1964). C. ochsi występuje głównie wraz z bardzo podobnym (imago, aparaty kopulacyjne) C.algi. Jak się wydaje, strefa kontaktu tych dwóch gatunków jest wciąż nie do końca poznana. Chociaż większość znalezisk z wybrzeża i wysp, należy do C. ochsi, Obydwa gatunki preferują niższe wysokości, od czasu do czasu notowano motyle z wyższych wysokości tak jak w przypadku egzemplarzy z Hercegowiny. Obydwa gatunki współistnieją, co sprawia, że identyfikacja oparta wyłącznie na położeniu geograficznym jest niewiarygodna. Koniecznie należy preparować aparaty kopulacyjne! Ten egzemplarz ze zdjęć złowiłem do światła na wybrzeżu morskim w Turcji. Pomimo preparacji miałem nadal „mętlik” w głowie, tylko co do gatunku. Musiałem konsultować się ze specjalistami w tej grupie. Po oględzinach zdjęć Kære Bjarne i Ole Karsholt rozstrzygnęli, chociaż nie było to łatwe, taką odpowiedź otrzymałem od pierwszego korespondenta.

[adam k.]

Na zdjęciach Caradrina montana Bremer, 1861, sówka o rozpiętości skrzydeł 26 - 31 mm. Skrzydło przednie jest bladoszare lub brązowoszare. Plamka nerkowata ma białe kropki na obwodzie, na zdjęciu słabo widoczne. Przepaski są zwykle podzielone na drobne plamki. Wzdłuż żyłki przedniej skrzydła występuje 4 lub 5 czarnych znaków. Tylne skrzydło jest białe z ciemną plamką na końcu (Powell i Opler, 2009). Dorosłe osobniki latają w lecie i wczesną jesienią. Gatunek występuje w całej Europie (góry) i w zachodniej Azji, a także na kontynencie amerykańskim. W Kalifornii donoszono, że dorosłe osobniki latają od połowy lutego do listopada i jest bardzo prawdopodobne, że mają 3 lub 4 pokolenia (Powell i Opler 2009). C. montana występuje na zachodzie Ameryki Północnej, w tym na Alasce, Jukonie, na zachód do Nowego Meksyku, na północ do Manitoby, a także kilka ostatnich stwierdzeń z południowego Ontario. Larwy C. montana żerują na liściach lucerny (Medicago sativa), jastrzębca (Hieracium spp.), babki lancetowatej (Plantago spp.) i ostropestu zwyczajnego (Sonchus spp.) (Powell i Opler, 2009). Mój motyl pochodzi z Kazachstanu, (Ерейментау) Jerejmentau, 100 km na północny-wschód od Astany. Egzemplarze (samca i samicę) zasuszone w naturalnym ułożeniu, bez etykiet, ale z dokładnymi danymi miejsca odłowu pozyskałem w drodze wymiany, na naszej giełdzie.

[adam k.]

Eupithecia gemellata Herrich-Schäffer, 1861 zamieszkuje Europę Południową i Azję Mniejszą. Gąsienice żyją w czerwcu i lipcu na: Gypsophila struthium; Limonium dichotomum; Reseda stricta; Petrorhagia saxifraga. Larwy zjadają tylko kwiaty i nasiona, a zbierane na trzech pierwszych gatunkach roślin dawały w większości przypadków innego motyla E. gypsophilata Skou, Mironov & Rietz, 2017. Pierwsze motyle pokazują się w sierpniu, a pozostałe w maju następnego roku, po spędzeniu zimy w poczwarce. Egzemplarze na zdjęciach przyleciały do światła w Macedonii Północnej.

[adam k.]

Mój motyl pochodzi z Kazachstanu, (Ерейментау) Jerejmentau, 100 km na północny-wschód od Astany. Egzemplarze (samca i samicę) zasuszone w naturalnym ułożeniu, bez etykiet, ale z dokładnymi danymi miejsca odłowu pozyskałem w drodze wymiany, na naszej giełdzie.

Wszystkie te dane są identyczne z następną sówką - Euxoa seliginis (Duponchel, [1837]). Znajdowany na piaszczystych podłożach np. w masywie Bakony, Bátorliget, Fót do granicy z Austrią. Za Cisą złowiono go tylko w Bátorliget. Wszędzie między Dunajem a Cisą. Kolor skrzydła ''mysi szary'', plamy brązowe, ubarwienie i znamiona jednolite, czasem znamiona białawe. Zewnętrzna poprzeczna linia podwójna, ząbkowana, często występuje marginalna linia. Tylne skrzydła są białe, a czasami z ciemnym marginesem. Znany w Południowej Francji, Hiszpanii, na Kaukazie ?, Sarepta ? Jest to gatunek szeroko rozpowszechniony w zachodniej części Palearktyki. Populacje europejskie (pasma Alp, Wschodnie obszary Europy Środkowej, Półwysep Bałkański), można uznać za jednolite z taksonomicznego punktu widzenia, natomiast populacje Azji Mniejszej i Uralu Południowego tworzą niezależne podgatunki. Występuje lokalnie, ale czasami w swoich siedliskach może być masowy. Przylatuje do sztucznego światła i przynęt zapachowych. W ciągu roku ma jedno pokolenie, motyl lata od połowy sierpnia do końca września. Nie opisano jego wczesnych stadiów rozwojowych, a gąsienica żyje na trawach.

[adam k.]

Stangeia siceliota (Zeller, 1847), to następny przedstawiciel rodziny piórolotkowatych. Tak samo jak i w przypadku gatunku wcześniej pokazanego w tym wątku, jest on samotnym (jednogatunkowym) w rodzaju Stangeia na terenie Europy. Typowe miejsce występowania: Sycylia, Lektotyp, Siceliota Z., Syracus, maj. GU 11483BM kolekcja w NHML. Motyl odnajdowany w obszarze śródziemnomorskim. W północnej Afryce, a w Europie na północ do Węgier i do Szwajcarii. Na Wyspach Kanaryjskich znany z większych wysokości suchego obszaru, na obrzeżach lasów sosnowych. Poza tym w kierunku wschodnim zasięga do Chin. Miejsca występowania motyla, określa się terminami leśno-stepowymi. Ten opis zgadza się ze stanowiskiem, w jakim został złowiony egzemplarz ze zdjęcia, mój pochodzi z Turcji. Nienadzwyczajny wygląd imago samca (w takim stanie pozyskany), mógłby zniechęcać do pracy przy oznaczeniu i preparacji. Jednak te zabiegi okazały się nagrodą w postaci następnego, wykazanego dla stanowiska gatunku. Aparat kopulacyjny samca znalazłem w tej samej publikacji https://tiny.pl/c4875, co wcześniej pokazanego piórolotkowatego. Rośliny związane z taksonem to: Cistus monspeliensis L., C. albidus L., C. salviaefolius L., Sanguisorba sp., Ditricha viscosa L., Ononis natrix L.

[adam k.]

Bryotropha domestica (Haworth, 1828), to niewielka ćma z rodziny Gelechiidae, o rozpiętości skrzydeł 12-13 mm. Znajduje się ją w całej Europie środkowo-zachodniej z wyjątkiem Polski, Chorwacji, Słowenii, krajów bałtyckich, Ukrainy, Danii i Półwyspu Skandynawskiego. We Włoszech występuje również na wyspach. Jest także obecna na Cyprze, w Maroku, Algierii, Tunezji, Libii, na Bliskim Wschodzie, w Turkmenistanie, Arabii Saudyjskiej i Jemenie. Wyglądem zewnętrznym przypomina B.vondermuhlli Nel & Brusseaux, 2003 , od której można ją od razu odróżnić na podstawie położenia plam na skrzydłach. Dorosłe motyle latają w jednym pokoleniu od połowy maja do początku sierpnia i łatwo przylatują do światła. Inne opracowania podają bardziej rozszerzony okres pojawu, od kwietnia do października, przypuszczalnie w dwóch pokoleniach. Rozbieżność danych, może być spowodowana obecnością stadiów rozwojowych motyla w różnych niszach. Larwy żywią się różnymi mchami rosnącymi na ścianach domostw, na przykład Brodkiem murowy (Tortula muralis Hedw.). Motyle odłowiłem w Macedonii Płn. do światła. Stanowisko było oddalone od zabudowań, ale w pobliżu znajdowały się opuszczone, betonowe bunkry artyleryjskie, pokryte licznymi skupiskami mchów. Zasiedla wysokości w dużym przedziale, od poziomu morza do 2200 m (w środkowej Turcji). Gatunek został opisany na podstawie nieokreślonej liczby okazów znalezionych w pomieszczeniach zamkniętych w Wielkiej Brytanii (Haworth 1828). W literaturze znajduje się mnóstwo danych dotyczących motyla, począwszy od systematycznych zawiłości, przez opisy kluczowe, aż do wizerunków aparatów genitalnych samców i samic. Tradycyjnie w tym wątku, ja też zamieszczę swoją dokumentację fotograficzną.

[adam k.]

... Motyle odłowiłem w Macedonii Płn. do światła...

Informacją uzupełniającą do poprzedniego gatunku, będzie moje wrażenie, lub prawie przekonanie, że było ich więcej, tak około dziesięciu sztuk. Kończąc opracowywanie drobnego materiału ze stanowiska, doliczyłem się tylko trzech, czyli to ''wrażenie'' dotyczyło S. remissella. Mikr prawie wszędzie liczny, lub bardzo pospolity, na ekranie można go pomylić z innymi.
Następny motyl z sówkowatych do opisania, to Zethes insularis Rambur, 1833. Na terenie Europy jest „rodzynkiem” w rodzaju. Następne gatunki np. Z.brandti, znajdziemy w Azji. Z.insularis, to gatunkiem o zasięgu śródziemnomorsko-irańskim. W Afryce Północnej, od Maroka po Libię na północy Morza Śródziemnego, Turcja, Lewant, Kaukaz/Zakaukazie, Iran i Irak. Pomimo wysiłków dr. Paolo Audisio, w Muzeum Zoologicznym Uniwersytetu w Neapolu nie udało się odnaleźć serii typów Geometra bruzzanaria, gdzie był dawniej przechowywany, i wydaje się prawdopodobne, że zaginął lub został zniszczony podczas II wojny światowej. Nie można zatem obecnie dokonać bezpośredniego porównania. Oryginalny opis i tablica barwna przedstawiona przez autora, wystarczą jednak do porównania, że gatunek ten jest identyczny z Z. insularis, opisywany z Korsyki ( Ajaccio) i to tyle w kwestii historycznych zawiłości. W Hiszpanii motyl znajduje się na liście gatunków zagrożonych. Zasiedla miejscami stanowiska, o ile mi wiadomo, suche na podłożu wapienny, np. w Galicji. Na Półwyspie Iberyjskim występuje w strefach leśnych, typu Cephalanthero longifoliae-Quercetum rotundifoliae. Tureckie stanowiska motyla, to lasy sosnowo-dębowe. W Bułgarii Z. insularis był znany tylko z południowo-zachodniej Bułgarii i z południowych stoków zachodnich Rodopów ( Materiały do poznania rozsiedlenia Macrolepidoptera w Bułgarii S. BESHKOV , J. NOWACKI , K. PAŁKA ,1999). Te dane dokładnie wpisują się w moje doświadczenia entomologiczne na tamtym terenie. Posiadam nieliczne egzemplarze z doliny Strumy i zachodnich Rodopów. Na zdjęciach egzemplarz samca z Czarnogóry i samicy z Turcji. Kiedyś pisałem na Forum, że gatunek łowi się tylko w dzień, po wypłoszeniu z krzaczastej roślinności i tam się myliłem. Wnikliwsza kwerenda po opisach, wskazuje jeszcze na przynęty zapachowe, do których przylatują motyle. W Turcji po raz pierwszy przekonałem się, że motyle licznie przylatują do światła. Pokazywanie aparatów kopulacyjnych jest zbyteczne, gatunek w Europie łatwy do identyfikacji.

[adam k.]

Na dobre rozpoczęcie roku, dalsza kontynuacja wątku z dwoma zdjęciami i krótkim opisem. Eupithecia spissilineata (Metzner, 1846), jest jednym z gatunków w rodzinie do oznaczenia bez większych przeszkód, ale na podstawie egzemplarzy hodowlanych. Wyrazisty wzór na wszystkich czterech skrzydłach, wszędzie z jasnymi ochrowymi liniami na białawym tle. Lecz należy dodać, że posiada swego ”sobowtóra”- E.cuculliaria (Rebel, 1901). Ten jest z wyglądu ciemniejszy i do tego ze stanowisk w Turcji, Włoszech i na Bałkanach, wykazywany wspólnie. Nasz omawiany gatunek we Włoszech: La Cesa (1100 m), doliny na wschodzie- Valle del Fossato (400-450 m), część południowo-wschodnia- Sterparo (800 m), zachodnie stoki- La Montagnola (1150 m). W południowo wschodniej Turcji, prowincji Siirt np. lata wspólnie z innymi gatunkami z rodzaju: E.breviculata, E.schiefereri, E.gratiosata, E.oblongata. Dostępne dane dotyczące czasu lotu, od 21-V do 19-VI. W literaturze można doczytać, że jest bardzo lokalnie występującym motylem, ja też odniosłem takie wrażenie. Moje tylko cztery egzemplarze z dwóch lokalizacji w Macedonii Płn. i Bułgarii, to cały dorobek wielu lat łowów na światło.

[adam k.]

Coleophora coarctataephaga TOLL, 1961, młodszy synonim ( = balcanica BALDIZZONE, 1994). Motyl znany jest z Macedonii, Albanii, północnej Grecji, Bułgarii, południowo-wschodniej Rumunii (Dobrudża, Muntii Macin, Culmea Pricopanului 1 4 -1 5 IX .1 9 9 4 (Det. G. BALDIZZONE) i Armenii. Larwy tego gatunku znaleziono na Achillea coarctata POIR. (Asteraceae) (Klimesch 1968). Dorosłe motyle zbierano od VI do IX. Gatunek opisano na podstawie materiału z Macedonii i do dziś jest jednym z najmniej znanych europejskich Coleophoridae (Glaser 1975). W literaturze ilustracje męskich narządów są często błędnie identyfikowane, np. rysunek Glasera prawdopodobnie przedstawia genitalia C. odorariella MÜHLIG & FREY, 1857. Istnieją pomyłki z C. balcanica. Ilustracje poniżej przedstawiają mój jedyny (ubiegłosezonowy) egzemplarz złowiony w Macedonii Płn., Prilep. Oznaczenie gatunku konsultowałem z kol. I. Richterem.

[adam k.]

Do poprzedzającego gatunku dorzucam następnego w rodzinie- Coleophora cartilaginella, Christoph 1872, = C. echinella Staudinger, 1888. Jest bardzo lokalnie występującym motylem. W Apeninach, na Węgrzech w Bułgarii (Isperichowo, wzgórza Besaparian), Ukrainie, północno-zachodniej część Rosji. Na Bałkanach, wyodrębnione lokalizacje w Macedonii Północnej. Właśnie z tego regionu jest pokazany poniżej egzemplarz, łowiony razem z podobnym- Coleophora valesianella
Zeller, 1849. Ten gatunek czeka w kolejce do pokazania. Roślinami ważnymi dla rozwoju gatunku są: Astracantha echinus; Astragalus albicaulis, onobrychis, vesicarius; Medicago prostrata var. glandulifera; Ononis spinosa. Do listy roślin dodać trzeba Melissitus cretaceus, na której gąsienice motyla przechodzą pomyślny rozwój w siedliskach wyżynno-kserotermicznych, nadmorskich klifów o południowej ekspozycji. Gatunek umiarkowanie duży, z charakterystycznym wyglądem wielu (18) gatunków tej grupy TOLL (1953) tj. przednim skrzydłem w kolorze ochry z długim brązowym pasem i srebrzystobiałymi smugami. Jednak z całą pewnością na podstawie jedynie imaga, nie można go zidentyfikować. Aparat kopulacyjny przypomina genitalia niektórych gatunków z grupy Cartilaginella Christoph, 1872. Na razie tylko preparat, jak zdejmę motyla z rozpinadła, to wstawię zdjęcie.

[adam k.]

Coleophora coarctataephaga TOLL, 1961, młodszy synonim (= balcanica BALDIZZONE, 1994). Ilustracje poniżej przedstawiają mój jedyny (ubiegłosezonowy) egzemplarz złowiony w Macedonii Płn., Prilep. Oznaczenie gatunku konsultowałem z kol. I. Richterem.

Jednak niejedyny egzemplarz, plus samica, a poza tym wszystko inne bez zmian.

[adam k.]

C. cartilaginella Christoph, 1872. Na razie tylko preparat, jak zdejmę motyla z rozpinadła, to wstawię zdjęcie.

Obiecane zdjęcie motyla i jak widać podobny do całej grupy. Na swojej stronie, wspomniany Ignác Richter http://www.coleophoridae.bluefile.cz/?p=707 wymienia między innymi motyla z danymi: „Macedonia, Istibani, 9 czerwca 1996, ex Genista sp.
Jest też lokalizacja (Prilep) taka sama, jak w przypadku mojego egzemplarza.

[adam k.]

Na zdjęciach poniżej jest kontynuacja Coleophoridae z serii pięciu ciekawych (dla mnie) gatunków. Teraz pora na czwarty- Coleophora pseudodianthi Baldizzone & Tabell, 2006. Ta specyficzna nazwa taksonu, nawiązuje do bliskiego pokrewieństwa z C. dianthi Herrich-Schäffer,1855. Na podstawie zewnętrznych cech taksonomicznych, motyla można pomylić z kilkoma innymi należącymi do grupy „Coleophora dianthi komplex”. Są wśród nich: C. albilineella, C. pseudodianthi, C. dianthi, C. bucovinella, C. grotenfelti. Aparaty genitalne samców i samic są również podobne. Dwa ostatnie, do pewnego czasu były postrzegane jako jeden gatunek. Rozpiętość skrzydeł C.pseudodianthi mieści się pomiędzy 14 a 18 mm, samica jest nieco większa od samca. Znany tylko ze środkowej Bułgarii (Sliven), południowej Ukrainy (Krym), Macedonii Płn. (Prilep, Latovo, Gopceli) i Grecji. Biologia motyla nadal nieznana. Dorosłe osobniki łapano na światło w maju (Ukraina) i czerwcu (Bułgaria, Macedonia). W Bułgarii i Macedonii typowym biotopem są kserotermiczne zbocza skalne z dość różnorodną roślinnością, np. G. Dianthus sp., który jest uważany za roślinę żywicielską larwy? Moje dwie samice złowiłem również na światło, w podobnym kserotermicznym środowisku w Macedonii, okolicach miasta Prilep. Następne sześć sztuk, samce i samice na pograniczu Macedonii z Grecją w masywie Palister. Jest to nowe stanowisko tego gatunku dla kraju. W środowisku wilgotnym, cienistym, potoku górskiego. Odmiennym od dotychczas opisywanych w literaturze.

[Grzegorz Banasiak]

Coleophory ciekawe, czekam na ostatnią z zapowiadanych pięciu. Mam kilkaset Coleophoridae do oznaczenia z Bułgarii więc te posty mogą okazać się przydatne.

Mam natomiast pytanie o bloczki których używasz, wyglądają na bardzo równe, kupujesz je, czy sam wycinasz ?
Ja ostatnio wycinałem z pianki ale ręcznie nie wychodzi to zbyt równo, testowałem piankę Eva 3mm ale ta z kolei jest zbyt gumowata.
Te które kiedyś kupowałem są równe ale niestety dość twarde, rzekłbym - zbyt twarde.

[adam k.]

Mam natomiast pytanie o bloczki których używasz, wyglądają na bardzo równe, kupujesz je, czy sam wycinasz ?

Wycinam na (własnego pomysłu) przyrządzie i kupuję gotowe https://www.bioform.de/shop.php. Te na ostatnich zdjęciach, już nie pamiętam, które to były. Wszystkie są podobne. Wycinałem kiedyś z Piptoporus betulinus, też były fajne.

[Grzegorz Banasiak]

Dziękuję za link. Kupię kilka pudełek na próbę.

[adam k.]

Na Bałkanach, wyodrębnione lokalizacje w Macedonii Północnej. Właśnie z tego regionu jest pokazany poniżej egzemplarz, łowiony razem z podobnym- Coleophora valesianella
Zeller, 1849. Ten gatunek czeka w kolejce do pokazania.

Teraz kolej na- Coleophora valesianella Zeller, 1849, synonim młodszy Coleophora giraudi Ragonot, 1874 = C.predotella Rebel, 1914; C.simillima Staudinger, 1880; Eupista giraudi (Ragonot, 1874). Rośliny żywicielskie gatunku: Astragalus alpinus, monspessulanus, onobrychis, sempervirens; Hipokrepis. Zwykle larwa wygryza wszystkie liście, zanim przejdzie dalej, to czyni ją dość (odkrywa się) widoczną. Larwy występują od jesieni do wiosny następnego roku (Hering,1957a). Gatunek rozsiedlony w Europie: Południe Francji, Hiszpania (Bellever-de-Cerdana), Włochy (Alto Adige, Lasa Oris), Szwajcaria, Austria, Rumunia. Na Bałkanach Chorwacja (Majkovi), Bułgaria (Sandanski-Ploski , Above Aytos) Macedonia (Pepelište), Czarnogóra (Tuzi, Cijevna), Grecja, a także Cypr. Jest niewiele danych o motylu, ale jednak znalazłem kilka lokalizacji dotyczących poszczególnych krajów. Wszędzie takson lokalny i rzadki. Mój „dorobek” na łowiskach Macedonii Płn. (Prilep), też dosyć skromny i liczy zaledwie dwie samice. Na zdjęciach wypreparowane motyle i do nich aparaty kopulacyjne.

[Grzegorz Banasiak]

Mam samca "podpadającego" z wyglądu pod ten gatunek. Kopulator charakterystyczny, ugotuję w najbliższych dniach i się wyjaśni. Złowiony w Bułgarii stosunkowo blisko Sandanski, bardziej na południe (Izvora) 17.07.2023
Zdjęcie aparatu samca ze strony I. Richtera.

[adam k.]

Mam samca "podpadającego" z wyglądu pod ten gatunek. Kopulator charakterystyczny, ugotuję w najbliższych dniach i się wyjaśni.

Co z nim?

Teraz jest do pokazania większy motyl, ale taka średniej wielkości sówka, Sideridis lampra (Schawerda, 1913). W Europie gatunek ten nie został jeszcze wpisany na Czerwoną Listę IUCN. Wszystko wskazuje na to, że nastąpi to niebawem. Występuje w południowej i środkowej Europie, na wschodzie po Ural i Góry Ałtaj (Hacker et al. 2002), region nowosybirski: 4♂, Polyanovo do światła, 7.07.2021, V.V. Iwonin [Kononenko, 2005]. Później odnotowano z obwodu omskiego (Knyazev 2020) i z obwodu pawłodarskiego w północno-wschodnim Kazachstanie (Titov i in. 2017). Na południu po wschodnią Turcję. Gatunek ten występuje w regionach stepowych Europy Pd., gdzie lot motyla przypada na czerwiec-lipiec. W tamtych okolicach sówki przylatują do światła sztucznego, około północy w temperaturze 15-17 C. Można ją spotykać z innymi sówkami np.: Cucullia mixta (Freyer, 1841), Anarta stigmosa (Christoph, 1887), Anarta trifolii (Hufnagel, 1766). Egzemplarz na zdjęciu pochodzi z Czech, Praga, Zlichov.

[adam k.]

Następną sówką występującą bardzo lokalnie w Europie Południowej jest Hadena wehrlii (Draudt, 1934), w niektórych hiszpańskich górach (Sierra Nevada itp.) i nieco częściej spotykana jako podgatunek Hadena wehrlii frequens Hacker, 1996, na południowych Bałkanach (północna Grecja, Albania, Macedonia, południe i południowo-zachodnia Bułgaria). Na zdjęciach motyle złowione w ubiegłym sezonie w Macedonii Płn, Prilep, na wysokości ok. 700 m. Ponadto występuje także od Azji Mniejszej po Kaukaz. Ćma lata w jednym pokoleniu w czerwcu i lipcu. Gąsienice można spotkać w lipcu i sierpniu, poczwarka zimuje. Larwy hodowano wiele razy na Dianthus cruentus, (prawdopodobnie tylko na tej roślinie) wraz z sówką Hadena compta. W Grecji na wysokości 1000 m (od połowy do końca lipca). Hadena wehrlii zamieszkuje ciepłe i suche łąki, pastwiska, skaliste zbocza, stepy, świetliste lasy z polanami i podobne siedliska na średnich wysokościach (przeważnie 1000-2000 m).

[adam k.]

Enterpia laudeti (Boisduval, 1840), sówka na zdjęciu pochodzi z Bułgarii, okolice miejscowości Petric, góra Kozuch, 31.05.2008. Znana z Zachodniej Palearktyki. W Europie Południowej np. Rumunia-Dobrudża, Ukraina-Półwysep Kercz na Krymie, na terenie rezerwatu przyrody "Karadag". W Macedonii Płn. donoszono o występowaniu Enterpia laudeti bardzo rzadko, a badającymi entomofaunę tego kraju, byli głównie badacze z Bułgarii i Europy Zachodniej. Macedońska fauna motyli jest stosunkowo dobrze poznana, ale motyle nocne są mniej zbadane. Świadczyć o tym może fakt, że przez jedną noc zbierałem przy świetle lampy wiele różnych gatunków, a wśród nich mogłem doszukać się nawet paru nowych gatunków dla fauny tego kraju. Głównym powodem tego jest brak aktywnych, rodzimych badaczy ciem, kolekcjonerów-amatorów, zarówno w przeszłości, jak i obecnie. Dalej na wschód rozsiedlony w Europejskiej części południowo-zachodniej Rosji (Rostów nad Donem), hodowano na tej samej roślinie (Silene densiflora d’Urv.), co w Ukrainie -07.05.2011, zaobserwowano kilkanaście gąsienic z ostatnich stadiów rozwojowych. Stwierdzono żerowanie na niedojrzałych owocach. Przepoczwarczenie następuje w glebie, imago pojawia się w połowie lipca. Większość poczwarek pozostaje na zimę w ziemi. Poza Europą motyl znajdowany w Kazachstanie, Turkmenistanie, Iranie, Iraku, Izraelu, Libanie, Syrii, Jordanii, Egipcie i Półwyspie Arabskim. W Izraelu: W półsuchych regionach Pustyni Judzkiej, w rejonie Morza Martwego i dolny Jordanu. Niezbyt często na Pustyni Judzkiej na średnich i wyższych wzniesieniach, gdzie indziej rzadko spotykany. W Izraelu egzemplarze gatunku występowały wiosną na stepie, latające od marca do maja, larwy zaobserwowano w maju. Roślinami żywicielskimi gąsienic są: Silene spp. i Gypsophila spp.

[adam k.]

Na zdjęciach Lithostege farinata (Hufnagel, 1767), Geometridae znany w naszym kraju, lecz na forum niezmiernie skąpo opisany. Poza moim opisem dotyczącym Macedonii Płn. z roku 2022 https://tiny.pl/dgkvp i zdjęciem z natury oznaczonym przez kolegę Macieja https://tiny.pl/dgkvm nic więcej nie znalazłem. Teraz dodaję do gatunku uzupełniające fotki aparatu samczego.

[adam k.]

Hecatera cappa (Hübner, 1809), sówka występująca w Zachodniej Palearktyce: Maroko, Algieria, Europa Środkowa i Południowo-Wschodnia, Turcja, Zakaukazie, Izrael, Liban, Jordania, Iran i Azja Środkowa. W Izraelu jest gatunkiem stwierdzonym, nawet niezbyt dawno. W regionie o umiarkowanym klimacie na Mt. Hermon na średnich i wyższych wzniesieniach. Spotykany wiosną w górach i na stepach, latający od kwietnia do maja. W Środkowej Europie latający na początku i na końcu lata. Roślinami żywicielskimi gąsienicy, są kwiaty i nasiona Scropulariae i Delphinium spp. (Jaskierowate). W Izraelu np. zaobserwowano pięć gąsienic na Ostróżce rozszczepionej (Delphinium fissum Waldst. & Kit.). Stwierdzono żerowanie na niedojrzałych owocach. Żywiąca się gąsienica wygryza dziurkę w bocznej ściance owocu, a następnie zjada go od środka. Przepoczwarczenie się następuje w sierpniu w glebie, w glinianej "kołysce". Motyl ze zdjęcia pochodzi z południowej Bułgarii, a złowiony został na światło na starym, wygasłym wulkanie Kożuch „Кожух“. Kto tam był, to wie, jakie jest, to entomologicznie ciekawe miejsce.

[adam k.]

Amephana dalmatica (Rebel, 1919), gatunek występujący w basenie Morza Śródziemnego, czyli orientalny. Zewnętrznie jest bardzo podobny do uważanego za siostrzany gatunek- Amephana (Trigonephra) aurita (Fabricius, 1787), którego zasięg występowania obejmuje zachodnią część Morza Śródziemnego. Różnice między obydwoma taksonami zostały szczegółowo wyjaśnione w Ronkay & Ronkay (1995). Bez kluczy do oznaczania i wizerunków aparatów kopulacyjnych, jest naprawdę trudno rozdzielić gatunki. Na moim zdjęciu motyl związany stanowiskiem z poprzednią sówką. Złowiłem parę egzemplarzy w południowo- zachodniej Bułgarii, czyli w Rupite, Kożuch. Na bułgarskiej ziemi znajdują się znane wśród motylarzy stanowiska, tego i innych ciekawych gatunków. Pozwoliłem sobie wypisać znane mi nazwy miejscowości. Wąwóz Zemen, stacja kolejowa Skakavitza zachodnia część kraju, Góry Sakar, wieś Dripczewo, wschodnie Rodopy, Momina Skala w pobliżu miasta Madzharovo i wsi Siv Kladenetz, Ivaylovgrad. W Górach Pirin i Alibotoush (Sławianka) Petrowo z przełomu Pietrowskiej Reki. Miejscowość Ograzhden, Planina, niedaleko Nowego Sioła, obecnie znajduje się w Macedonii Płn.

[adam k.]

Na moim zdjęciu motyl związany stanowiskiem z poprzednią sówką. Ponownie wstawiam zdjęcie H.cappa, ponieważ "zwichrowałem" jego kolorystykę, a teraz, jest już poprawnie.

[adam k.]

W wątku przy ostatnich wpisach zrobiło się jakby sówkowo, to teraz niech będzie jeszcze jeden gatunek. Tym razem bardzo pospolity motyl w miejscach moich odłowów. Hadena perplexa ([Den & Schiff.], 1775), jest typowa dla ciepłych łąk, skalistych zboczy, suchych i ciepłych terenów ruderalnych, na górskich łąkach i pastwiskach do ponad 2200 m n.p.m. Motyl jest również spotykany na terenach wilgotnych, a niektórzy znawcy tematu twierdzą, że jest szczególnie związany z wilgotnymi biotopami, czego wyrazem są gatunki roślin, na których żyje gąsienica: Silene baccifera (wyżpin jagodowy, szeroko rozsiedlony w Polsce), Lychnis i Melandrium, Saponaria (mydlnica). Gąsienica żyje na kwiatach i strąkach nasion. Przede wszystkim na Silene vulgaris i Silene nutans (kwiaty, owoce). Liczba pokoleń motyla jest różna w zależności od siedliska i w pewnym stopniu także indywidualna dla stanowiska, od jednego (najczęściej) do 3 pokoleń rocznie. Na przykład gąsienice można spotkać już w maju lub czerwcu. Znajdowano poczwarki poza sezonowe, w stanie spoczynku, co być może jest strategią przetrwania suchego i gorącego lata. Gatunek jest znany z zachodniej Palearktyki: Maroko, Algieria, Tunezja, Europa, Turcja, Izrael, Liban, Syria, Jordania, Iran, Irak, Azja Północna i Środkowa, Północne Indie i zachodnie Chiny. Czas występowania gąsienic w centralnej Europie, jest skorelowany z okresem kwitnienia i owocowania Silene nutans. W Alpach gąsienice spotyka się od czerwca do początku września, w Belgii natomiast gatunek ten żyje tylko na południu: głównie w regionie Limestone i Lotaryngii, zwykle spotykanym jako rzadki! Występują dwa pokolenia: pierwsze od maja do lipca i rzadsze drugie w sierpniu (Hackray i Sarlet 1977). W Holandii gatunek ten występuje wyłącznie w południowej Limburgii, gdzie jest nadal dość rozpowszechniony. Kilka zaskakujących znalezisk dokonano w Peel we wschodniej Brabancji (Lempke 1964). Wizerunkowe sówki pokazane poniżej, złowiłem w wilgotnych stanowiskach Macedonii Północnej. Ilość przylatujących egzemplarzy do światła na ekran, była zaskakująco duża. Aparat kopulacyjny samca może różnić się od wzorców, a jego porównywanie w większej grupie przysparza wątpliwości.

[adam k.]

Parastichtis suspecta (Hübner, [1817]) jest to gatunek holarktyczny (Fibiger i Hacker, 2007), znany w strefie umiarkowanej, który według tych samych autorów żyje na terenach podmokłych, w wilgotnych lasach, na wybrzeżach rzek, na wrzosowiskach, torfowiskach, a nawet w brzezinach. Ogólnie rzecz biorąc, wszyscy autorzy materiałów traktujących o gatunku, podają podobne informacje, że jest on szeroko rozpowszechniony w Europie, ale jednocześnie jest lokalny lub bardzo lokalny (Nowacki 1998; Berio 1985). W ostatnich czasach zanotowano zanikanie gatunku np. w Irlandii. Przyczyny jego cofania się nie są znane, a podejrzenia nie zostały potwierdzone w drodze badań. Dorosłe osobniki latają w ciągu jednego pokolenia od lipca do sierpnia i wabi je światło. Istnieje jedyny bardzo podobny gatunek Parastichtis guskovae Volynkin, 2011, (Znany jedynie z doliny rzeki Takhajchin- Gol we wschodniej części Dżungarskiego Gobi) z wyglądu imago i aparatów kopulacyjnych obu płci. Larwy żerują na Betula ssp., Salix lapponum, Salix caprea i Salix phylicifolia. Młode larwy żyją w pędach rośliny żywicielskiej. Kiedy są starsze, żyją w poskręcanych liściach. Larwy można spotkać od kwietnia do czerwca. Przepoczwarczenie odbywa się pod ziemią. Gatunek zimuje w postaci jaja na roślinie żywicielskiej. Na zdjęciu osobnik z pogranicza Słowacji i Węgier, złowiony nad rz. Ipel.
A jak z liczebnością motyla w kraju, czy podzieli się ktoś informacjami na forum?

[adam k.]

Tę sówkę (na zdjęciu poniżej) złowiłem w południowej Bułgarii, Sandanski, tylko w pojedynczym egzemplarzu. Bardzo zniszczony motyl, jak do tej pory nie doczekał się lepszego następcy. Anarta mendax (Staudinger, 1879) zasiedla obszary wschodnio-śródziemnomorskie, południowo-wschodnie Bałkany, Turcję, Izrael, Liban i Zakaukazie. W Izraelu notowany w regionie umiarkowanym Jerozolimy (niespotykany od 1910 r.), rzadki, stanowiska zlokalizowane w Górnej Galilei, na użytkach zielonych, dotychczas spotykany tylko w kwietniu. W Turcji, lata od kwietnia do maja: Halfeti, Urfa, 22.04.1990, Camlibel, Tokat, 24-25.06.1993, Dutozu, Ankara, 24-25 czerwca 1993, Karaman. W Grecji stanowiskami motyla są: Menikion Oros, 650 m 15.06. 1982, Tymphristos 07. 1932, Termopile 14. 05.1969, Zachlorou, 600 m, Anoughia, 300 m 06. 1976. W Bułgarii znany z okolic Melnik, Górnego Dryanovo, Blagoevgrad- Cerovo. Gatunków roślin żywicielskich gąsienic motyla nie doszukałem się w literaturze.

[adam k.]

Następne dwie średniej wielkości sówki z podrodziny Erebidae. Catocala diversa, po raz pierwszy opisana przez Carla Geyera w 1826 roku. Motyl występuje w Hiszpanii, południowo-wschodniej Francji, Włoszech, na Bałkanach, w południowej Rosji i Izraelu. W ciągu roku występuje tylko jedno pokolenie. Dorosłe motyle latają od maja do lipca, w tych samych terminach co pospolity i liczny motyl z tego rodzaju- C. nymfagoga (Esper, 1787). Często mylony z tytułowym i z tego powodu „przegapiany” na ekranie, chociaż częściej spotykany (o tym szczegółowo będzie później) w ukryciu. Larwy żerują na wielu gatunkach dębów. W Izraelu w górach Hermon, znajdowany do wysokości 1600 m, jest tam rzadki. Należy do bardzo rzadkich znalezisk w okolicach Madrytu, chociaż istnieją pewne wzmianki o liczniejszym występowaniu (Calle, 1983). Osobiście łowił motyle tylko na dębach galasowych (Quercus lusitanica), dwukrotnie, obserwacja ta była niepowtórzona w następnych sezonach i uniemożliwia wyciągnięcie odpowiednich wniosków (Dufay, 1966). W pozostałej części Hiszpanii jest również rzadki, chociaż jest szeroko rozpowszechniony. Oprócz Madrytu wspomina się przynajmniej o Huesce, Cuence, Guadalacharze, Segowii i Maladze. Cykl życiowy motyla jest roczny, z okresem letnio-zimowym w fazie jajowej. Opisywany z Sycylii w podobnych stanowiskach. Motyle na zdjęciach były łowione, a dokładniej znajdowane na pniach dębów w Chorwacji, niedaleko miejscowości Novi Vinodolski. Co około dziesiąte drzewo miało „pasażera”. Bardzo płochliwe sówki, odlatywały szybko, przy prawie każdej próbie zbliżenia się do pnia. Siatka entomologiczna całkowicie zawodziła w bezpośrednim „nakryciu”. Najskuteczniejszym narzędziem okazała się zwyczajna plastikowa 1,5 litrowa butelka po napoju, oczywiście przycięta do 1/3 długości. Wspomnę jeszcze, że w stanowisku równocześnie odławiałem, tylko rzadsze i podniszczone sówki Catocala promissa ([Denis & Schiff.], 1775), tą samą metodą.

[adam k.]

Polymixis xanthomista (Hübner, [1819]), jest to gatunek wysoce stenotopowy, występujący w regionie Ponto- Śródziemnomorskim, rzadki i ograniczony do skalistej części kserotermicznej środowiska. Populacja motyla rozwija się na miejscach skalistych, wapiennych, na łąkach, w starych kamieniołomach, na skalistych zboczach i w podobnych biotopach. Polymixis xanthomista występuje dość lokalnie w górach Europy Środkowej, na przykład w górach typu jurajskiego. Ogólny zasięg obejmuje obszar od północno-zachodniej Afryki, przez zachodnią część Morza Śródziemnego i Europę Środkową, po Rumunię. W Bułgarii i Albanii pojedyncze znaleziska niejednokrotnie niepewnego pochodzenia. Też podejrzane są etykiety muzealnych egzemplarzy, wskazujące na pomyłki. Takie przypadki są dość częste w muzeach bałkańskich, na przykład w Macedonii Północnej. Gatunek ten występuje także bardzo lokalnie w południowej Polsce, w strefie regla dolnego. Współcześnie wymieniany jest z Pienin, Wzniesienia Gubałowskiego, oraz z Tatr. Z Gór Stołowych nie był wykazany, a w okresie historycznym najbliższym stanowiskiem były Duszniki-Zdrój w Kotlinie Kłodzkiej. Motyl lata od końca sierpnia do początku października. Młode gąsienice znajdowano na Ononis reptans, a poza tym bazy danych wskazują na rośliny: Armeria maritima, Dipsacus fullonum, Genista pilosa, Hieracium, Lactuca, Limonium vulgare, Plantago, Quercus, Retama, Rumex acetosa, Silene uniflora, Taraxacum, Verbascum. Egzemplarz na zdjęciu nie złowiłem osobiście, a pozyskałem na tegorocznej giełdzie w moim mieście, pochodzi z Czech, Praga, Prokopské Valley (Udoli).

[adam k.]

Apamea platinea jest następnym gatunkiem stenotypowym, związanym z ciepłolubnymi murawami naskalnymi na podłożu wapiennym, czyli występujący w podobnych okolicznościach jak poprzedni gatunek. Znany w Zachodniej Palearktyce: Europa Południowa i Środkowa, Turcja, Armenia, Lewant, Iran, Turkmenistan, Zakaukazie, Maroko, Liban i Izrael. Gatunek opisał Treitschke w 1825 na podstawie okazów o nieokreślonej liczbie i płci, które zebrał „von Gol-degg” (być może to ten sam, co kolekcjoner wspomniany przez Ochsenheimera) i Vinzenz Kollar (1797, 1860). Spotykany w lipcu na południe od Wiednia, pomiędzy Baden i Mödling, w górach, na skraju Kotliny Karpackiej (dawny region przygraniczny Węgier). Abafi-Aigner (1907) wspomina miejscowość Csepreg, pomiędzy Balatonem a Dunajem, który znajduje się 75 kilometrów na południowy wschód od miejsca występowania materiału. Warren (1911) wskazuje na występowanie gatunku na Węgrzech. Kovacs (1953) wspomina swoje dane z Cseprega, ale ponieważ uważa, że pochodzą one od Gyuli Dahlströma i że są „w sposób oczywisty błędne” – usuwa je z węgierskiej fauny. Na zdjęciach moje egzemplarze złowione do światła, na Słowacji ( Slovenski Kras) w środowisku dla siebie bardzo typowym. Według Bergmanna (1954) na terenach Niemiec występuje sporadycznie. Na podstawie swoich ustaleń uważa go za gatunek europejski (południowo-środkowo-europejski), górski, alpejski, subśródziemnomorski, co oznacza zamknięte i otwarte łąki skalne. Odmiennie, jak np. w Izraelu: rzadki i lokalny w klimacie umiarkowanym, średnie i wyższe wysokości góry Hermon. W Polsce gatunek znany jedynie z Ojcowa i Pienin. Ostatnie badania nie potwierdziły jednak występowania A. platinea na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego. Gatunek jest zagrożony przede wszystkim zmianami w jego siedliskach w wyniku naturalnej sukcesji. Zarastanie pionierskimi roślinami, w tym drzewami otwartych siedlisk jest najpoważniejszym zagrożeniem dla gatunku. Rośliny żywicielskie gąsienicy nieznane, prawdopodobnie korzenie Poaceae (Gramineae). Etymologia nazwy gatunku wiąże się z kolorem skrzydeł, przypominających poblask platyny.

[adam k.]

Mythimna languida (Walker, 1858) jest sówką o zasięgu paleotropikalnym i subtropikalnym. Należy do bardzo rzadkich w Europie. Gatunek stwierdzono w Hiszpanii, Albanii, Bułgarii, Rumunii, Chorwacji, Francji, Turcji, Grecji i Włoszech. Występuje w ciepłych i wilgotnych siedliskach przybrzeżnych Morza Śródziemnego. Gatunek ten zamieszkuje wiele różnych otwartych siedlisk na całym obszarze równikowym, tropikalnym i subtropikalnym Afryki oraz Azji, w tym na Bliskim Wschodzie (HACKER, 2001), kilka stanowisk w basenie Morza Śródziemnego, oba brzegi Afryki (ANDRES I SEITZ, 1923) i europejskie wybrzeże (RONKAY, 1985; PARENZAN i SCALERCIO, 1996; REZBANYAI-RESER & HAUSMANN, 2000), oraz został nawet zarejestrowany jako rzekomy, sporadyczny imigrant w Południowym Tyrolu ( HAUSMANN, 2000) i Niemczech (GAEDIKE i HEINICKE, 1999; REZBANYAI-RESER i HAUSMANNA, 2000). Obecność na obszarze iberyjskim jest zatem nie zaskakująca. Często i łatwo dochodziło do przeoczenia gatunku, który prawdopodobnie jest błędnie identyfikowany w terenie i w kolekcjach, a zatem jest pomijany. Nie można wykluczyć, że motyl zalatuje do Europy Środkowej i pozostaje niezauważony. Sądząc po chronologii faunistycznej z danych wynika, że M. languida stopniowo się rozprzestrzenia na północ i zachód, przynajmniej w zachodniej Palearktyce, być może śledząc niewielkie zmiany siedlisk w ramach globalnego ocieplenia klimatu. Zalicza się do motyli wędrownych. Okres lotu przypada na dwa pojawy w sezonie- III-V, X-XII. Larwy polifagiczne żerują na roślinach zielnych. Przedstawiony na zdjęciu egzemplarz złowiłem w południowej części Morza Adriatyckiego w Czarnogórze (Boka Kotorska), na upatrzonego przed zachodem słońca. Ta lokalizacja powtarza się w literaturze, jako jedyne stanowisko w kraju, ale prawdopodobnie nie jest jedynym.

[adam k.]

Zebeeba falsalis w 1839 roku na podstawie okazów pochodzących z Sycylii oznaczono jako Hypena falsalis, został opisany i umieszczony w rodzinie Noctuidae (Herrich-Schäffer 1839). Później Abafi-Aigner i Pável (1897), Abafi-Aigner (1907) i Spuler (1910) umieszczają w Nycteolidae, omawiany w rodzinie pod nazwą Nycteola falsalis. Według aktualnej klasyfikacji taksonomicznej został on zaliczony do podrodziny Rivulinae rodziny Erebidae (Karsholt i Razowski 1996, Varga i in. 2004, Fibiger i in. 2010, Pastoralis i in. 2014). Występuje w Europie Południowo-Zachodniej, według autorstwa Karsholta i Razowskiego (1996). Z Francji, Hiszpanii, Portugalii, Korsyki, Sycylii, Malty, Z Włoch, na południu kraje byłej Jugosławii, Bułgarii, Albanii, Grecja, a również istnieją wzmianki o egzemplarzach z Krety. W Dalmacji (w Novi Vinodolski) w dniu 19 czerwca 1975 r. W rzeczywistości ma zasięg holo-śródziemnomorski. Wiadomo, że występuje w Afryce Północnej, Maroko, Tunezja i na Bliskim Wschodzie w Turcji i Iranie, a nawet Hausmann i Kravchenko (2020) dodają, że można go znaleźć także w Izraelu. W zbiorach muzealnych i wielu kolekcjach prywatnych, takich jak Hreblay kolekcji (Bálint i in. 2014). Pojedynczy i rzadki w pobliżu Węgier Stojanovic i Glavendekic (2003) przygraniczna Serbia. Występuje w ciepłych śródziemnomorskich siedliskach przybrzeżnych. Okres lotu przypada od marca do października. W literaturze często nadmienia się o roślinie żywicielskiej, jaką są szparagi, można założyć, że gąsienica motyla zjada także szparagi pospolite Asparagus officinalis. W związku z ociepleniem klimatu, jakie ma miejsce od lat, warunki klimatyczne w Europie Środkowej pozwalają na rozprzestrzenianie się szparagów poza uprawami. Na Węgrzech jest, to widoczne już od dawna. Na zdjęciu egzemplarz motyla, który odłowiłem w lokalizacji nadmorskiej z Dalmacji.

[adam k.]

Po planowanej dłuższej przerwie powracam do wątku. Należało dać mały oddech i zgromadzić nieco nowego materiału. Drugim powodem był mój wyjazd na łowy do południowej Turcji, to jakby ubiegłoroczna kontynuacja poszukiwań entomologicznego materiału. Tym razem miejsce eksploracji nie zmieniło się, natomiast zmiana nastąpiła w terminie. Wyjazd przesunąłem na początek czerwca. Podstawowym kryterium branym pod uwagę w planowaniu, jak zawsze jest wschód, zachód i faza księżyca. Staram się, to jak najlepiej dopasować do terminu wyjazdu. Pierwszym spostrzeżeniem z zakończonego pobytu, jest z pewnością zasada sezonowości gatunków. Miałem sposobność porównania liczebności poszczególnych gatunków na wiosnę i latem. W takim zakresie czasowym widać pewne trendy. Porównując własne obserwacje z książkową wiedzą, można powiedzieć nawet o zaskoczeniach. W miarę możliwości powrócę jeszcze do tego tematu w następnych postach. Teraz zaprezentuję serię całkowicie nowych i jak sądzę ciekawych taksonów dla stanowiska, zbieranych przeważnie do światła na ekran.

Pierwszym pod ręką i wypreparowanym jest Cedestis civitatensis Nel & Varenne, 2015. Rozpiętość skrzydeł tego malutkiego motyla mieści się w okolicach 7 mm. Samiec i samica nie różnią się zewnętrznie. Biologia gatunku nie jest nieznana. Jednak wszystkie gatunki z rodzaju Cedestis i Ocnerostoma, których biologia jest znana, „są zainteresowane” drzewami iglastymi (Pinus, Abies) lub Cupressaceae (Juniperus). Rozwijając temat: Historia życia dwóch europejskich gatunków Cedestis o zasięgu palearktycznym (C. gysseleniella, C. farinatella) jest bardzo dobrze poznana. Larwy tych gatunków żerują wyłącznie w igłach Pinaceae (Pinus sylvestris, P. mugho, Abies alba) i żyją od jesieni, po hibernacji do wiosny. Gatunek afrykański C. nathani został wyhodowany z Mystroxylon aethiopicum. Rośliny żywicielskie azjatyckiego gatunku Cedestis są nieznane. Możemy założyć, że larwa tytułowego gatunku rozwija się w podobny sposób jak larwy dwóch europejskich gatunków wymienionych powyżej, w igłach niektórych gatunków Pinaceae występujących w miejscowościach typowych, to: Abies pinsapo, Pinus halepensis, P. nigra subsp. salzmannii, P. pinaster, P. sylvestris var. Nevadensis, np. w Parku Narodowym Sierra de Huétor. Gatunek przed pokazaniem na forum musiałem konsultować ze specjalistami. Moja determinacja wskazywała na motyla jeszcze niestwierdzonego na terenie Turcji. Otrzymałem potwierdzenie gatunku od Erika van Nieukerkena i Petera Huemera. Ostatnie najbliższe stwierdzenie C. civitatensis pochodzi z Cypru https://nl.pensoft.net/article/121152/. Pokazany poniżej aparat kopulacyjny, potwierdza zawarte w pracy spostrzeżenia na temat podobieństw gatunków C.civitatensis, C.granadensis .
Możliwe, że gatunek rozprzestrzeniony jest szerzej na wschód. Niedostateczne poznanie biologii, zasięgu, może wynikać równie z nieznacznych ilości odławianych egzemplarzy, jest tak, też w moim przypadku. Na dwa sezony znalazłem tylko jedną samicę, ale małą "rekompensatą" jest jej dobry stan.

[adam k.]

Aristotelia decurtella (Hübner, 1813), motyl o rozpiętości skrzydeł 16–18 mm i ten egzemplarz na zdjęciu mieści się w statystyce. Jest rozpowszechniony w Europie i Azji południowo-zachodniej. Najczęściej spotykany w środowiskach stepowych, na podłożu wapiennym, np. w Rumunii, Dobrudża, na Wyżynie Czesko-Morawskiej ze Švařca, Toužínské Strány koło Dačic. Właśnie z czeskich lokalizacji wymieniany często, a obecnie gatunek nie został potwierdzony. Prawdopodobnie populacje mają bardzo zmienną liczebność w sezonie. Dorosłe osobniki latają od maja do czerwca i ponownie od lipca do września w dwóch pokoleniach rocznie. Larwy żerują na Sanguisorba officinalis i Eryngium campestre. Mój egzemplarz jako pojedyncze znalezisko pochodzi z Turcji, z tego samego stanowiska, co poprzedni gatunek.

[adam k.]

Acleris undulana został opisany z Azji mniejszej przez Walsinghama w 1900 roku. Motyl skutecznie skolonizowali atlantyckie lasy cedrowe, np. w Maroku (Atlas Środkowy i Wielki). Zwójka jest widywana prawie co roku w lasach cedrowych zajmujących duże przestrzenie w regionach tureckich: Antalya, Elmalı, Kumluca, Kaş, Finike. Motyla prezentowanego na zdjęciach, złowiłem w pierwszym z wymienionych regionów leśnych na górze Tahtali (pozostałe zdjęcia), na wysokości 2360 metrów. Larwy związane są z wszystkimi gatunkami cedrów rosnącymi w regionie śródziemnomorskim (szerzej pojętym), tj.: Cedrus libani (cedr libański), Cedruslibani var. brevifolia [= Cedrus brevifolia] (cedr cypryjski), Cedrus atlantica (cedr atlaski). Gatunek zwójki A.undulana został dokładnie zbadany, głównie przez tureckich entomologów. W sprzyjających warunkach może powodować szkody w drzewostanach cedrowych. Złoża jaj samica zawsze składa na końcowych częściach pędów gałązek cedrowych. Tam właśnie żerują larwy na najsocystrzych igłach, a w późniejszych fazach rozwoju również na zeszłorocznych. Gąsienice przechodzą pięć etapów rozwoju, od początku maja do końca września. Zaatakowane przez gąsienice drzewa, można dostrzec i rozpoznać po żółtawo-brązowych czubkach gałęzi. Regduktorem ilości pojawiających się motyli są głównie mrówki, to mrówka rudnica (Formica rufa L.) ogranicza skutecznie gradacje motyla. Badacze zaobserwowali, że bezpośrednie sąsiedztwo mrowiska pod drzewem nie zabezpiecza go przed gąsienicami zwójki, ale ogranicza liczebność larw.

[adam k.]

Aristotelia pancaliella (Staudinger, 1871), to gatunek azjatycki Gelechiidae. Jeden z ciekawszych dla mnie i w moim zbiorze. Pozyskałem tylko dwa egzemplarze, tego roku w Turcji. Jest rzadko spotykany i mogą o tym świadczyć nielicznie odławiane egzemplarze (nieprzekraczające ilości dwóch) z następujących stanowisk: Rosja, Sarepta (=Krasnoarmeysk), Wołgograd, 18-24.v.1967, leg. W. Zouhar, Syria, 20 km Płn.-wsch. od Damaszku, 16-23.v.1961, Turcja, Diyarbakir, Wzgórze Klasztorne, karawanseraj Husrewa Paszy, 1.07.1941, Kayseri, 5 km W Incesu, 1250 m, 30.07.1989. Znany jedynie na Południu Rosji w Turcji i Syrii. Aristotelia pancaliella różni się od A. coeruleopictella i A. baltica tym, że jest mniejszy (rozpiętość skrzydeł 10-11 mm, bardziej krótkoskrzydły) i że czułki są czarno-białe, od podstawy do końcówki. Przebadano tylko kilka okazów. Wczesne stadia i roślina żywicielska nieznane. Według Anikina i Piskunova, A. pancaliella występuje w suchych biotopach stepowych na stanowiskach typowych (południowa Rosja). Twierdzą, że larwa żeruje na kwiatach Frangula alnus. Jednakże ten zapis dotyczący rośliny żywicielskiej prawie na pewno odnosi się do A. pancaliella sensu Ivinskis (1982), który w rzeczywistości jest A. baltica. Dorosłe osobniki odławiano na przełomie czerwca i lipca. Te z Diyarbakir, zgodnie z ich etykietami, znaleziono na kwiatach Globularia (na zdjęciach egzemplarze odłowiłem do światła). A. pancaliella została opisana na podstawie serii okazów zebranych przez H. Christopha na początku lipca w pobliżu Sarepty (obecnie Krasnoarmejsk) w południowej Rosji. Nazwę pancaliella po raz pierwszy zaproponował Zeller (w lit.) i udostępnił ją Staudingerowi. Skojarzył ją z micelą [Argolamprotes] (Denis i Schiffermüller, 1775). Badane egzemplarze z południowej Rosji, w tym jedna samica miały wiele kremowych łusek na spodniej stronie obu skrzydeł. Badane okazy z Turcji i Syrii mają białe łuski na dolnej krawędzi metalicznej plamy na 2/3 od grzbietu przedniego skrzydła.

[adam k.]

Moje pytanie, czy te kózki, to Niphona (Niphona) picticornis ? Tegoroczne, też z Turcji.

[adam k.]

Moje pytanie, czy te kózki, to Niphona (Niphona) picticornis ?

Czyli prawidłowo oznaczyłem?

[carabus1]

Kózki to nie moja domena, ale myślę. że to dobra determinacja.

[Jacek Kurzawa]

Tak, oczywiście, to ona. Hodowałem ja przez kilka lat, larwy żyją w suchych patykach i są mega odporne na brak wilgoci.

[adam k.]

Tak, oczywiście, to ona. Hodowałem ja przez kilka lat, larwy żyją w suchych patykach i są mega odporne na brak wilgoci.

Kózki to nie moja domena, ale myślę. że to dobra determinacja.

Dziękuję Wam. Takich patyków z Ficus carica i innych fikusów było całkiem sporo. Kózki przyleciały do światła, po sztuce przez dwa wieczory.
Znalazłem jadłospis gatunku, są to: Calicotome spinosa; Castanea ; Cercys ; Ceratonia krzemionkowa; Corylus avellana; irga ; Elaagnus ; Dendroidy euforbii ; Fagus ; Ficus carica; Genista ; Laur ; Malus sylvestris; Morus alba; Feniks ; Pistacia lentiscus, terebintus; Prunus cerasus; Punica granatum; Quercus coccifera, ilex, ithaburensis, suber; Retama jednonasienna; Ramnus ; Robinia ; Sambukus ; Spartium junceum; Ulex ; Ulmusa . Rzadko na: Cedrus ; Pinus.

[Jacek Kurzawa]

Sama (2003) podaje:
Ecologically associated with deciduous trees and shrubs of Mediterranean maquis. Development in Ficus, Pistacia, Ceratonia, Cercis, Robinia, Spartium junceum, Calicotome spinosa, Ulmus, Quercus, Euphorbia dendroides, Cotoneaster, Eleagnus, Malus sylvestris, Morus alba, Phoenix canariensis and many others; occasionally on coniferous trees such as Pinus (Sturani, 1981) and Cedrus sp. (cultivated trees, Israel) (!) and on herbs (Carduaceae, Lavatera sp. (!). In North Africa it was recorded on Pistacia lentiscus (Lucas, 1846a, Sama & al., 2005), Laurus nobilis (Thery, 1895), Punica granatum, Salix sp. (Petroff, 1920), Pistacia terebinthus, Rhamnus alaternus, Ficus carica (Peyerimhoff, 1919; Batt, 1999), Retama monosperma, Acacia cyanophylla (Chavanon, 1989).

[adam k.]

Teraz następna kózka, przypuszczam, że jest ciekawszą od tych dwóch poprzednich. Pokusiłem się o oznaczenie i wszystko wskazuje na Trichoferus kotschyi (Ganglbauer, 1883), samica, czy dobrze?
To samo stanowisko i takie same okoliczności, czyli do światła UV na ekran.

[Jacek Kurzawa]

To samo stanowisko i takie same okoliczności, czyli do światła UV na ekran.

Nie widzę, jakie to jest stanowisko, przeszukuję ten tekst i nie ma szansy. Gdzie to jest w tekście, niezła łamigłówka. Lepiej jednak byłoby pisac stanowisko, bo nawet jak znalazłem tam słowo. I zdecydowanie lepiej byłoby gdyby do każdego gatunku był osobny wątek, bo wtedy się w przyszłości da się znaleźć wątek po tytule, i oznaczenie wraz z komentarzami. Forma takie tasiemca bez końca daje mniejsze szanse znalezienia czegokolwiek niż Facebook, ktory nawet dość dobrze wyrzuca wyniki wyszukiwania. Ten watek nie dotyczy ani tego jednego stanowiska, ani jednej grupy, zresztą już o tym pisałem na początku. W takich sytuacjach jak ta widać, że to się nie sprawdza. A może założyć dział dla Twoich postów i tam poumieszczać oddzielne wątki? To może być dobry pomysł.

[adam k.]

Może zaistniało zamieszanie w poszukiwaniu stanowiska. Cały czas jest ten sam region, czyli w poprzednim roku 07.2023 okręg Antalya, okolice Kemer i 06.2024, tak jak pisałem przy pierwszym zamieszczonym motylu Cedestis civitatensis

Po planowanej dłuższej przerwie powracam do wątku. Należało dać mały oddech i zgromadzić nieco nowego materiału. Drugim powodem był mój wyjazd na łowy do południowej Turcji, to jakby ubiegłoroczna kontynuacja poszukiwań entomologicznego materiału. Tym razem miejsce eksploracji nie zmieniło się, natomiast zmiana nastąpiła w terminie. Wyjazd przesunąłem na początek czerwca.

Pierwszym pod ręką i wypreparowanym jest Cedestis civitatensis Nel & Varenne, 2015.

[Jacek Kurzawa]

Szukając Kemer na Forum nadal nie znajduję search.php?keywords=Kemer
Dopiero po przeszukaniu po.... nazwie motyla dochodzę do tego wątku
viewtopic.php?p=301758#p301758

"Może zaistniało zamieszanie w poszukiwaniu stanowiska."
Niezła łamigłówka, ciekawe ile osób podążało tym tropem, że fragment tekstu:
"..Tym razem miejsce eksploracji nie zmieniło się, " dotyczy właśnie Kemer a nie tego drugiego,. "Tym razem" to jasna informacja, że to opis kolejnej, co najmniej trzeciej a zatem trudno byłoby mi wybrać czy ten raz dotyczy pierwszego czy drugiego stanowiska.

Za chwilę pojawi się dziewiąta podstrona i wtedy już nawet Ctrl+F nie pomoże.

[Jacek Kurzawa]

Teraz następna kózka, przypuszczam, że jest ciekawszą od tych dwóch poprzednich. Pokusiłem się o oznaczenie i wszystko wskazuje na Trichoferus kotschyi (Ganglbauer, 1883), samica, czy dobrze? To samo stanowisko i takie same okoliczności, czyli do światła UV na ekran.

Czyli Antalya, okolice Kemer.

Foto: download/file.php?id=175430&mode=view
Nie wygląda na T.kotschyi,Ma pierwszą połowę pokryw mocno przybieloną i dość jednolitą.

Jak dla mnie to ID jest Trichoferus griseus.

[adam k.]

Ten watek nie dotyczy ani tego jednego stanowiska, ani jednej grupy, zresztą już o tym pisałem na początku. W takich sytuacjach jak ta widać, że to się nie sprawdza. A może założyć dział dla Twoich postów i tam poumieszczać oddzielne wątki? To może być dobry pomysł.

Rozmawialiśmy nad tym i innymi podobnymi pomysłami poza forum. Nadal jest, tak jak było dotychczas. Jeżeli praca nad takim "przemeblowaniem" nie sprawi większych kłopotów, to warto dokonać zmiany. Wszystkie pokazane gatunki w wątku Owady mniej lub bardziej interesujące ????? , znajdziemy w dziale "Ciekawe gatunki owadów", na końcu (ostatnie miejsce) w ENTOMOLOGICZNE, tak jest teraz.

[Grzegorz Banasiak]

Generalnie trudno wszystko dzielić na działy i "poddziały", żeby nie doprowadzić podziałów do obłędu. Każdy podział będzie miał swoje wady i zalety bo trudno określic cel któremu miałby służyć - a jak mniemam - cel jest dla podziałów najważniejszy. Dobrze, że jest wyszukiwarka która w zasadzie większość znajdzie.
Z tego co widzę, mieszanie chrząszczy i motyli może tu być dyskusyjne jednak kiedy posługujemy się nazwami łacińskimi (koniecznie trzeba przynajmniej raz dawać rodzinę i rząd np. Coleophora gardesanella, Coleophoridae, Lepidoptera) wtedy wyszukiwanie będzie bardziej efektywne.

[adam k.]

Jak dla mnie to ID jest Trichoferus griseus.

O gatunku tak piszą (T. griseus jest gatunkiem nocnym, żyjącym bardzo skrycie, ale często jest wabiony światłem. Chrząszcze chowają się pod korą, w szczelinach drewna itp. w ciągu dnia. Gatunek ten jest często mylony z innymi gatunkami z rodzaju Trichoferus)
,to by nawet pasowało w jego zachowaniu.

[Jacek Kurzawa]

Wszystkie Trichoferusy lecą do światła. Do tego są zmienne. Kózki są trudne, bo są lokalnie zmienne. W razie wątpliwości, a tutaj one są często, trzeba pracować z okazem w ręku. W przypadku samicy także można, brak samczego kopulatora to nie jest żadna tragedia. Trzeba obejrzeć owłosienie pokryw, z boku, owłosienie głowy ciała, trzeba mieć mateirał porownawczy i doświadczenie.
T.griseus jest bardzo zmienny, a T.kotschyi słabo rozpoznany, ale za to dość charakterystyczny i nie pasujący do całej tej zgraji. Ten dzisiejszy okaz jest podobny do T.kotschyi, w tamtym regionie takie występują.

[adam k.]

Micronoctua karsholti Fibiger, 1997 jest najmniejszym gatunkiem motyla ze wszystkich w nadrodzinie Noctuoidea, rozpiętość skrzydeł mieści się w przedziale od 6,2 do 8,6 mm, (średnio 7,5 mm). Gatunek ze względu na ograniczony obszar występowania (mniej badane części Europy i Azji), oraz po prostu mówiąc na specyficzny wygląd zewnętrzny (budowa skrzydeł tylnych) i wielkość, długo czekał na swojego autora. Badacze entomofauny, tacy jak: Ole Karsholt, Niels Peter Kristensen, Ian Kitching podczas cyklicznych spotkań w „kąciku na kawę” na Wydziale Entomologii w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie, po wielu naradach określili jego pozycję w systematyce. Później Don Lafontaine z Ottawy i Laszlo Ronkay z Budapesztu zbadali kilka okazów i potwierdzili przynależność gatunku do Noctuidae. Rodzaj jest monotypowy i obejmuje jeden najmniejszy gatunek Noctuidae. M. karsholti, jest znajdowany w południowo-zachodniej Turcji i południowo-wschodniej Grecji, na wyspach Samos, Kos, Rodos i na Krecie. Siedliskiem motyla są tereny makii śródziemnomorskiej, kserotermy z krzewami i innymi niskimi roślinami, oraz tereny otwarte z sosnami różnych gatunków. Sówka obserwowana od maja do października, prawdopodobnie występująca w kilku lęgach. Wczesne etapy larwalne są nieznane. Powracając do tureckich stanowisk (okolice Antalii, Kemer), stąd pochodzą okazy na zdjęciach, oraz liczna grupa egzemplarzy (ok. 30 sztuk), ale tylko w tegorocznym czerwcu. W ubiegłym roku tzn. późnym lipcem zaobserwowałem tylko jedną sztukę. Poza tym motyle były zbierane w prowincji Antalya, Alanya, Taurus, Ermenek, Anamur, Mugla, Marmaris, Cetibeli, Degirmanyani. Materiał znajdujący się w europejskich zbiorach prywatnych i muzealnych wydaje się być znaczący: M. Fibiger (Dania), W. De Prins (Belgia), G. Derra (Niemcy), B. Goater (Anglia), H. Hacker (Niemcy), M. Hreblay (Węgry), O. Karsholt (ZMUC), I. Kitching (BMNH), D. Lafontaine (CNC), A. Lingenhöle (Niemcy), L. Ronkay (TMB), G. Ronkay (Węgry) i R. Sutter (Niemcy). Można bez większego trudu zauważyć, że w pracach naukowych brakuje całkowicie danych z polskich zbiorów prywatnych i muzealnych, nie tylko na przykładzie tego gatunku, ale wielu innych.

[adam k.]

W kwestii nieoznaczonych kózek powracam do ubiegłego (2023) sezonu i tego egzemplarza na zdjęciu. Stanowisko tureckie, też okolice Antalii, Kemer, do światła.

[Jacek Kurzawa]

Trichoferus fasciculatus, tak na podstawie zdjęcia, rozmieszczenia. Nic innego nie wchodzi nawet w grę.

[adam k.]

Trichoferus fasciculatus, tak na podstawie zdjęcia, rozmieszczenia. Nic innego nie wchodzi nawet w grę.

Dziękuję Jacku
Jeszcze mam z tamtego stanowiska (poprzedni gatunek) "pospolitą" prawdopodobnie Stenurella bifasciata bifasciata, tylko może być pomyłką. Przecież występują tam: Stenurella bifasciata nigrosuturalis, Stenurella bifasciata safronovi. A czy są trudne do odróżnienia, to nie jest temat dla mnie, gdybym nawet chciał. Czy warto robić i pokazywać zdjęcie?

[Jacek Kurzawa]

Warto, powinno dać się oznaczyć ze zdjęcia. Widok z boku byłby przydatny. Nie wszystkie gatunki z grupy bifasciata mają czerwony odwłok. Przedplecze w powiększeniu jest rozstrzygające.

[adam k.]

Takie zdjęcia są wystarczające?

[Jacek Kurzawa]

To jest Stenurella bifasciata safronovi Danilevsky, 2011 - locus typicus. Opisana z Kemer, seria typowa liczy 1HT i 91PT. Jesli masz jakieś nadliczbowe okazy to chętnie się piszę.
W to miejsce mam w zamian kilkadziesiąt S.bifasciata intermedia z Grecji i Bułgarii. Nie są to rzadkie gatunki, ale tego podgatunku akurat nie posiadam, jak zresztą i paru innych z tej grupy bifasciata.

Jeszcze mam z tamtego stanowiska (poprzedni gatunek) "pospolitą" prawdopodobnie Stenurella bifasciata bifasciata, tylko może być pomyłką. Przecież występują tam: Stenurella bifasciata nigrosuturalis, Stenurella bifasciata safronovi. A czy są trudne do odróżnienia, to nie jest temat dla mnie, gdybym nawet chciał. Czy warto robić i pokazywać zdjęcie?

Sa łatwe do odróżnienia jak się wie. Opis Reittera 1895 niestety każe patrzeć się na punktowanie przedplecza:
"Unterscheidet sich von bifasciata, welche ebenfalls einen
rothen Bauch besitzt, durch die constante Zeichnung der Flügeldecken
in beiden Geschlechtern, doppelt dichtere. Punktur des
Halsschildes und etwas dichtere Punktur der Flügeldecken"

ale za to cecha jest w opisie "his fascia communi suturali apiceque nigris." Gatunek ten ma przepaskę wzdłuż szwu pokryw przez całą długość, więc jest bardzo prosto go odróżnić.
Ten T.b.safronovi" jest bardzo zbliżony do S.b.intermedia, ale różnice są widoczne gołym okiem, o czym też pisał Danilevsky w opisie:
'S. b. intermedia distributed in the south-east of the West Europe have usually strongly reduced black elytral area in females, which sometimes nearly totally absent (Fig. 3).'

[adam k.]

No fajny okaz trafiłem niespodziewanie. Przypuszczam (po czasie), że w dzień mogłem dołowić więcej sztuk na kwiatach, a tu tylko pojedynczy na światło przyleciał (w dzień prawie nie łowiłem). Zdziwiłem się, widząc taką kózkę na ekranie, sięgając pamięcią wstecz, Stenurella do światła? Jeszcze raz dziękuję za oznaczenie

[adam k.]

Rodzaj Pachycnemia Stephens, 1829, obejmuje jak dotąd tylko dwa gatunki: P. hippocastanaria (Hübner, [1799]) i P. tibiaria (Rambur, 1829). Ten pierwszy (P. hippocastanaria) na zdjęciach, jest rozprzestrzeniony (nieciągły zasięg) od Portugalii, na wschód przez Hiszpanię (Fredes ), Francję, Anglię, Niemcy, aż do rz. Wisły. Na południu przez Włochy, Albanię (Dhërmi pomiędzy Sarandą i Vlorą, Durres, Lushnja, Dajti, Krraba), Grecję do zachodnich wybrzeży Turcji. Parę egzemplarzy motyli złowiłem na krańcu (region Antalia) wschodniego zasięgu, ale inne źródła podają jeszcze Amasya, Bursa, Canakkale-Ecebat. W tamtych okolicach, jak i na zachodzie Europy notowano podgatunek P. hippocastanaria sardocorsica, dlatego preparowanie aparatu kopulacyjnego było konieczne. W europejskich stanowiskach motyla można natrafić na b. podobny podgatunek. Jednakże aparaty kopulacyjne podgatunków samic, nieznacznie między sobą się różnią i posiadają cechy determiujące. Larwy P. hippocastanaria żerują na wrzosie miotlastym, hiszpańskim i drzewiastym, w zależności od stanowiska. W opracowaniach naukowych częściej znajdowałem wzmianki o znajdowanych gąsienicach, poczwarkach, aniżeli motylach, a jak już były, to tylko pojedyncze egzemplarze.