Polskie Forum Entomologiczne

Do napisania postu skłoniła mnie niedawna wizyta na dość dobrze znanym i opisanym stanowisku na Skarpie dobrskiej. To mój ulubiony motylek, zdjęcia z avatara pochodzi z tego miejsca gdzieś tak z początku lat 90-tych. Miejsce to odwiedzałem przez lata wielokrotnie i zależnie od pory albo były motyle, albo już tylko jaja/larwy na rozchodnikach . A teraz, mimo sprzyjającej pory i wręcz letnich temperatur - nic !!!

Czyżby zaszkodziło mu czyszczenie skarpy z roślinności w ramach "odnawiania rezerwatu" trochę dziwne bo motyl właściwie nie występował na samej skarpie... zapewne z braku rośliny żywicielskiej. Ktoś może wie jak aktualnie przedstawia się sprawa występowania tego motylka?.

PS. Dziwi mnie niezwykle, ze mimo takiego wielkiego zamachu na skarpę i doprowadzenie jej do (zapewne) pierwotnego stanu nikt nie pomyślał o posadzeniu tam większej ilości rozchodników dla odtworzenia właściwego siedliska tego unikalnego gatunku....A rośliny sa na wyciągnięcie ręki, w zarastających wąwozach dróg....

To ciekawe, kolega bywał tam kilka lat temu i nie udało mu sie tam spotkać żadnego osobnika S.orion.

Głębocznice pozarastały kwietne kiedyś łączki,uległy bardzo dużemu zacienieniu. Roślina żywicielska rozchodnik zmarniała i nie ma jej prawie tam gdzie składały jaja. W tych najbardziej odkrytych miejscach jeszcze było jej sporo w początkach pierwszej dekady. Dwa lata temu nie widziałem żadnych jaj ani motyli. Teraz podobno powycinali drzewa i krzewy. Na drugim odległym stanowisku w zeszłym roku widziałem kilka samic i kilka samców. Ogólnie jest z nim kiepsko za sprawą zarastania dogodnych miejsc lęgowych. W latach 90 -tych ubiegłego wieku bywało ze latało go jeszcze sporo...

Samica po wyjściu z poczwarki. Zdjęcie zeszłoroczne.

sprawdziłem daty zdjęć-ostatnie oriony mam z lat 2007-2008, z tym że nie każdego roku tam bywałem
Dochodziły do mnie informacje, że oriony sa też po drugiej stronie Wisły, w Janowcu. Ale tamtejsze zbocza (zwłaszcza sam zamek) są jeszcze bardziej zarośnięte....
Ktoś widział tam ostatnio oriony? Jeśli jakaś straszna tajemnica to może na priva?

Kiedy S.orion rzeczywiscie lata? Wg IOP PCKZ
http://www.iop.krakow.pl/pckz/opis.asp?id=88&je=pl
ma dwa pokolenia rocznie, a wg lepidoptera.eu http://lepidoptera.eu/show.php?ID=165&country=PL tylko jedno.
Przebywam właśnie w Kazimierzu Dolnym i jutro chętnie odwiedziłbym i przejrzał stanowisko pod kątem tego gatunku, rozchodnika, może ktoś by mnie naprowadził. Nie mam w tej chwili dostepu do książek. Motyli nie odławiam, ale chętnie bym go sfotografował przy okazji.
Dzisiaj byłem w Janowcu, tam jest rzeczywiscie pozarastane, tylko miejscami, między krzewami jest więcej "kamienia". Rozchodnika tam nie zauważyłem, ale terenu jakoś specjalnie też nie penetrowałem.

Moj tel 501389138, mogę oddzwonić.

Wg pracy "Motyle dzienne Polski" S. orion ma w Polsce dwa pokolenia.
pierwsze - 1/V do 2/VI *
drugie - 2/VII - 2/VIII *
* dekada/miesiąc

z tego co wiem oriony sa cały czas, ostatnie dane z zeszłego roku

Jacek Kurzawa pisze:wg lepidoptera.eu http://lepidoptera.eu/show.php?ID=165&country=PL tylko jedno.

Diagramu na na lepidoptera.eu nie interpretowałbym jako jedno pokolenie. Jego autor raczej zaznaczył zakres znanych mu obserwacji, nie będąc pewnym ile właściwie pokoleń ma w Polsce Orion. Z resztą pojaw jednopokoleniowych motyli dziennych w Polsce nigdy nie trwa tak długo.

W ostatnich latach bezskutecznie szukałem oriona na skarpie w Dobre i Janowcu. W tym samym czasie pojawiały się ukryte obserwacje na lepidoptera.eu. W tych samych dniach był dodawane inne, już jawne obserwacje z Kazimierza Dolnego, więc można się domyślać, że to ten sam autor i ta sama okolica.
Podobno orion jest wciąż w Puławach. Czy któryś z kolegów zna to stanowisko?

Na samej Skarpie Dobrskiej rozchodnika wielkiego, jest faktycznie jak na lekarstwo,
ten gatunek tam się miejscami trzyma w wąwozach powyżej samej skarpy i przy drogach
polnych biegnących wąwozikami w prawo od drogi gdy się dojeżdża do Dobrego od strony
Kazimierza Dolnego. Tam bym szukał ewentualnie. I wzdłuż niektórych miedz śródpolnych
w tamtej okolicy.
Inna rzecz, że wskutek ocienienia , jak też wyrównywania dna wąwozu/jego poszerzania,
oraz naturalnych osunięć lessu, pewne partie tych wąwozów są zniszczone i są to nagie
praktycznie pionowe ściany. Poszukałbym też w samym kamieniołomie w Kazimierzu,
tam kiedyś parę kęp rozchodnika widziałem, czy był w Nasiłowie - nie pamiętam,
ale jest to prawdopodobne.

A czy modraszek orion nadal tam lata to nie wiem, bo go nie rozpoznaję po prostu.
Jak tam jestem wiosną i latem to zwykle jakieś modraszki widuję;-).

W tym roku w maju udało mi się spotkać tylko jednego motyla w Janowcu. Kilka lat temu latały ich tam dziesiątki. Wydaje mi się, że gatunek nie powinien zanikac. Po prostu kiepski modraszkowo rok.

Ten rok jest kiepski, a w zasadzie dziwny na wszystko . Szwankuje i fenologia
i liczebność gatunków, nawet rośliny kwitną "dziwnie".

Z innej beczki - czy któryś z Kolegów obserwował drugie pokolenie tego gatunku? Pytam, bo jest pewna rozbieżność w literaturze - atlas A.Wareckiego zawiera informację, że w naszych warunkach S.orion ma jeden pojaw (majowo-czerwcowy).

Właśnie wrócilem do domu, gdzie literatury pod dostatkiem
Dziękuję za wskazówki, następnego dnia odwiedziłem skarpę, objechałem dookoła, porobiłem zdjęcia, wbiłem się w lewe "skrzydło" skarpy. Rozchodnika nie widziałem, ale też nie poświęciłem się temu jakoś specjalnie.

Krótki przegląd literatury:

Dwa pokolenia:
Krzywicki (1982). Dwa pokolenia. Poł. V poł. VI oraz poł.VII poł. VIII.
Romaniszyn, Schille (1929). Lata od ostatnich dni maja do połowy lipca, a w górach i później. Pieniny, polany Zamczyska przy końcu lipca (Now.); Olchowa w połowie czerwca (Scheff.); okol. Lwowa i Janowa n. rzad. (Now. i in.); Dobrowlany pod Zaleszczykami 7 sierpnia.

Jedno pokolenie:
Warecki (2010) W polsce występuje w jednym pokoleniu.
Tolmann (2001). Jednopokoleniowy. Połowa maja/czerwiec.

Zaryzykuję możliwą tezę, że S.orion będzie zachowywał się podobnie jak gatunki występujace razem z nim w tych samych biotopach – I.podalirius i Ph.vicrama. Gatunki te mają zasadniczo jedno pokolenie, ale w cieplejsze lata pojawia się druga generacja (albo w zimniejsze brak drugiej). Z literatury wynika, że na cieplejszych stanowiskach spotykany jest jeszcze w sierpniu, co mogłoby to tylko potwierdzać (bo na cieplejszych stanowiskach szansa na spotkanie osobnika w sierpniu jest chyba zerowa). Należałoby to sprawdzić, póki co z pewnością S.orion występuje od końca maja do końca czerwca.

W każdym razie jeśli szukać S.oriona to wcześniej, nie teraz i to przy takich ekstremalnych upałach (wczoraj było 34 st w cieniu). A to było intencją mojego pytania.

Nadzieją dla przetrwania gatunku może być możliwość jego występowania w okolicznych terenach i trudność w eksploracji terenu.

Bardzo fachowe podejście do tematu panie Jacku

Dodam do wypowiedzi Jacka, że w Czechach jest wykazywany jako dwupokoleniowy:
I- IV-VI
II- VII-VIII

...na Słowacji w 94-tym w Slovenskim Krasie widziałem kilkanaście sztuk świeżuszków 18.07. ,wyglądało to na początek pojawu drugiego pokolenia.Kilka dni później w Slovenskim Raju był środek rójki niepylaka apollo ,tak to było tam skorelowane...

Rafał

... co tym bardziej wydaje się dziwne, że Tollmann (Motyle Europy) podaje że S.orion jest jednopokoleniowy (?). Wyglądałoby więc, że jednak jest dwupokoleniowy i to być może w całym swoim zasięgu.

Czy jest brak w polskej literaturze informacji o fenologii tego goatunku - danych faunistycznych, obserwacjach terenowych, datach, okazach? Prawie 100 lat badań?...... czy mamy sto lat łowienia okazów do gablotek i brak jakiejkolwiek informacji o tym?
Ile na Forum jest osób, które go obserwowały (nie mówiąc o łowieniu, bo to nie jest istotne) i które takie informacje podały potem do jakiejś publikacji? A jeśli nie podały to jakie mogą być powody braku publikacji - niechęć, trudność w złożeniu do druku (shorta) czy brak poczucia potrzeby podania takich dat? To może chociaż podać obserwacje na lepidoptera.eu (lub do ksib za jakiś czas), żeby coś z tych obserwacji zostało dla potomnych. Inaczej ciągle będziemy na poziomie wiedzy XIX w i "Tollmanna".

No póki co to kilka odpowiedzi padło, ale nikt jeszcze nie pochwalił się obserwacją osobników z drugiego pokolenia na terenie Polski, więc pytanie wciąż aktualne... Też przeszła mi przez myśl hipoteza, że może to być tak jak w przypadku I.podalirius, a więc w niektóre tylko lata, zależnie od warunków pogodowych, niemniej póki co brak danych które by ją potwierdzały

parę dni nie zaglądałem, a tu taka ciekawa dyskusja...
Moim zdaniem orion w Polsce jest zdecydowanie jednopokoleniowy. Te dwa pokolenia sa powtarzane ciągle za pd. Europa, w końcu motyl jest endemiczny i nie każdy go obserwował. Nie znam nikogo z "warszawskiego towarzystwa" kto widział by drugie pokolenie, a w Kazimierzu bywało sporo osób. Ja zresztą tez kilka razy zahaczałem o skarpę dobrską w lipcu i to w latach, gdzie orion był tam "pewniakiem".

ciekawa jest obserwacja Rafała za Slovenskiego raju, bo tam literatura podaje oriona jako...jednopokoleniowego! Może z uwagi na góry i klimat pojaw w ogóle jest późniejszy? w końcu "nizinna hodowla apolla" pod Wrocławiem też notuje znacznie wcześniejszy wylot motyli niż "w naturze" -teraz już jest po wszystkim, a w Pieninach połowa lipca to pewnie szczyt pojawu.....

a tak na marginesie, to nie rozumiem, dlaczego nie ma najmniejszego programu rzeczywistej ochrony oriona w PL (tzn SIEDLISK i ROZCHODNIKÓW). Moim zdaniem naprawdę nie wiele trzeba tam zrobić poza DOSADZENIEM rozchodników. Baza miliona sadzonek jest już stworzona:-)

Korzystając z zainteresowania zogniskowanego wokół tematu - czy któryś z Kolegów miał okazję obserwować, zna kogoś kto obserwował, względnie spotkał się z jakimiś danymi w literaturze odnośnie stanowiska S.orion z kwadratu EB63, na które wskazuje stary atlas rozmieszczenia prof. Buszko? Sam teren wydaje się ciekawy, jest sporo miejsc o podłożu wapiennym i kseroterm też nie brakuje - badając go pobieżnie w sierpniu ubiegłego roku udało mi się znaleźć kilka stanowisk P. bellargus, który niekiedy współdzieli biotop z orionem, tam gdzie on występuje. Wiosną jeszcze nie sprawdzałem. Uznałbym wskazaną informację nawet za błąd drukarski, ale została ona powtórzona w polskiej czerwonej księdze bezkręgowców, w tym również w części opisowej...

PawełB pisze: ciekawa jest obserwacja Rafała za Slovenskiego raju, bo tam literatura podaje oriona jako...jednopokoleniowego!

Slovenskiego krasu ,to troche bardziej na południe...pamiętam, że były same świeże samczyki ,jak na południe, to na pierwsze pokolenie raczej troche z późno...

Rafał