Acanthosomatidae
: piątek, 20 maja 2011, 21:49
Dziś kolej na rodzinę puklicowatych (Acanthosomatidae). W paru słowach charakterystyka jak poniżej. Serdecznie dziękuję Pawłowi Lipskiemu vel Palipa za użyczenie świetnych zdjęć Elasmucha ferrugata i Elasmostethusa, oraz Grzegorzowi Leśnikowi za zdjęcie rzadko spotykanego Cyphostethusa.
Acanthosomatidae (puklicowate)
Niewielka rodzina, stosunkowo młoda filogenetycznie w obrębie nadrodziny Pentatomoidea. Na świecie liczy około 180 gatunków.
Krajowe puklicowate są owadami o stosunkowo dużych rozmiarach ciała i mocnej budowie, pokrojem i budową przypominają tarczówki (Pentatomidae), do których onegdaj były włączane. Odróżnia je od nich dwuczłonowa budowa stóp (Pentatomidae mają stopy trójczłonowe). Posiadają na ogół zielono-brązowe ubarwienie, mają również charakterystyczną dość szeroką u nasady, później zwężającą się długą tarczkę i pięcioczłonowe czułki. Wielkość krajowych gatunków wynosi od 6 mm (Elasmucha) do 18 mm (Acanthosoma).
Krajowe gatunki są fitofagiczne, związane z różnymi gatunkami krzewów i drzew, stąd najczęściej stwierdza się je w lasach, zarówno iglastych jak i liściastych, parkach, ogrodach, oraz łąkach graniczących z terenami zadrzewionymi. Odżywiają się także owocami (np. borówka, porzeczka, malina, różne gatunki śliwy, głóg) i szyszkojagodami (jałowca). Stwierdzono u nich ciekawe zjawisko opieki samicy nad złożami jaj i młodszymi stadiami larwalnymi (w rodzaju Elasmucha). Zimują jako imago.
W Polsce mamy zaledwie 7 gatunków z 4 rodzajów: Cyphostethus, Acanthosoma, Elasmostethus (2) i Elasmucha (3).
Przedstawicieli puklicowatych najlepiej odławiać za pomocą czerpaka entomologicznego (czerpakując runo leśne) i za pomocą parasola entomologicznego (otrząsywanie krzewów i drzew). Ja wiele razy trafiałem w Acanthosoma haemorrhoidale „na upatrzonego” jak wygrzewała się na pniu drzewa.
Oznaczanie poza jednym rodzajem jest proste. Cechy diagnostyczne są łatwe, na ogół znajdują się wierzchu ciała (budowa czułków, przedplecza, listewka odwłoka), w przypadku rodzaju Elasmostethus niezbędne będzie jednak spojrzenie od spodu na wygląd tylnej krawędzi segmentu genitalnego (u samców) lub VII sternitu (u samic).
Do oznaczania puklicowatych mamy polski klucz autorstwa opolskich profesorów: Barbary i Jerzego Lisa:
Jerzy A. Lis, Barbara Lis. 1998. Puklicowate – Acanthosomatidae, żółwinkowate - Scutelleridae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Zeszyt 13: 32 ss.
Acanthosomatidae (puklicowate)
Niewielka rodzina, stosunkowo młoda filogenetycznie w obrębie nadrodziny Pentatomoidea. Na świecie liczy około 180 gatunków.
Krajowe puklicowate są owadami o stosunkowo dużych rozmiarach ciała i mocnej budowie, pokrojem i budową przypominają tarczówki (Pentatomidae), do których onegdaj były włączane. Odróżnia je od nich dwuczłonowa budowa stóp (Pentatomidae mają stopy trójczłonowe). Posiadają na ogół zielono-brązowe ubarwienie, mają również charakterystyczną dość szeroką u nasady, później zwężającą się długą tarczkę i pięcioczłonowe czułki. Wielkość krajowych gatunków wynosi od 6 mm (Elasmucha) do 18 mm (Acanthosoma).
Krajowe gatunki są fitofagiczne, związane z różnymi gatunkami krzewów i drzew, stąd najczęściej stwierdza się je w lasach, zarówno iglastych jak i liściastych, parkach, ogrodach, oraz łąkach graniczących z terenami zadrzewionymi. Odżywiają się także owocami (np. borówka, porzeczka, malina, różne gatunki śliwy, głóg) i szyszkojagodami (jałowca). Stwierdzono u nich ciekawe zjawisko opieki samicy nad złożami jaj i młodszymi stadiami larwalnymi (w rodzaju Elasmucha). Zimują jako imago.
W Polsce mamy zaledwie 7 gatunków z 4 rodzajów: Cyphostethus, Acanthosoma, Elasmostethus (2) i Elasmucha (3).
Przedstawicieli puklicowatych najlepiej odławiać za pomocą czerpaka entomologicznego (czerpakując runo leśne) i za pomocą parasola entomologicznego (otrząsywanie krzewów i drzew). Ja wiele razy trafiałem w Acanthosoma haemorrhoidale „na upatrzonego” jak wygrzewała się na pniu drzewa.
Oznaczanie poza jednym rodzajem jest proste. Cechy diagnostyczne są łatwe, na ogół znajdują się wierzchu ciała (budowa czułków, przedplecza, listewka odwłoka), w przypadku rodzaju Elasmostethus niezbędne będzie jednak spojrzenie od spodu na wygląd tylnej krawędzi segmentu genitalnego (u samców) lub VII sternitu (u samic).
Do oznaczania puklicowatych mamy polski klucz autorstwa opolskich profesorów: Barbary i Jerzego Lisa:
Jerzy A. Lis, Barbara Lis. 1998. Puklicowate – Acanthosomatidae, żółwinkowate - Scutelleridae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Zeszyt 13: 32 ss.
Elasmucha sp. - tego co widzę, wszystkie raczej E. grisea.