Polskie Forum Entomologiczne

Mam kilka pytań odnośnie tego rzędu:
1. Jakie gatunki występują w Polsce (chyba 7)?
2. Na czym pasożytują konkretne gatunki (jeśli w Polsce są tylko Stylops spp. to na to pytanie mam odpowiedź)?
3. Czy da się zwabić samca mając samicę? Jeśli tak, to jak?

Wreszcie złapałem jedną ze "stylopizowanych" pszczółek. To już trzecia taka w tej okolicy! Poza tym kilka miało dziurę, a właściwie szparę między segmentami odwłoka, pewnie po Strepsiptera. Czy jest na forum ktoś kto się na tym zna?

@Edit: Właśnie zauważyłem że to nie ten dział, proszę o przeniesienie do INNE rzędy.

Ostatnio trochę się nimi interesuje z różnych względów. Polskiej literatury jest niezwykle mało.
Jedna z nowszych, obszerniejszych prac to:
Huflejt T, Liana A. Materiały do poznania wachlarzoskrzydłych (Strepsiptera) w Polsce. „Nowy Pamiętnik Fizjograficzny”. 3 (1-2), s. 61-80, 2004.
Niestety jej nie mam i chętnie bym od kogoś dostał

Inne dane wyszukane na szybko
https://docs.google.com/file/d/0BykNc3Y ... ZSa2M/edit
https://docs.google.com/file/d/0BykNc3Y ... pVNTQ/edit

W Polsce występuje osiem gatunków (za polską literaturą):

Halictophagidae Perkins, 1905
Halictophagus agalliae Abdul-Nour, 1971,
Elenchidae Perkins, 1905
Elenchus tenuicornis (Kirby, 1815),
Stylopidae Kirby, 1813
Halictoxenos spencei Nassonov, 1893,
Halictoxenos tumulorum Perkins, 1918,
Paraxenos sphecidarum (Dufour, 1837),
Pseudoxenos heydenii (Saunders, 1852),
Stylops melittae Kirby, 1802
Xenidae (POHL & BEUTEL 2005)
Xenos vesparum Rossius, 1793

Publikację Huflejt T, Liana A. 2004 mam gdzieś, niestety nie w postaci elektronicznej. Więc Stylops jest tylko jeden! Napisz coś więcej co dokładniej złapałeś. "Stylopizują" i samce i samice Więc, skąd przekonanie, że masz okaz z samiczką Ale jak masz jakąś siatkową "klateczkę" to możesz próbować wabić w miejscach, gdzie złapałeś.

Jacku, skąd ta lista gatunków?
Możesz cos zacytować?

"Więc, skąd przekonanie, że masz okaz z samiczką?"
A samce też wystają z pszczółek?

Tata poobcinał niższe gałęzie brzóz i dąbków, żeby nie przyszkadzały, i teraz z sęków wypływa sok. Ten sok wabi 2 - 7 pszczółek na drzewo (i tysiące much z rodzaju Pollenia). Między innymi są te "stylopizowane"… Będę mógł jeszcze przez jakiś czas je łapać. .

Które z tych polskich Strepsiptera pasożytują na Apoidea? Te u mnie pasożytują na takich pszczółkach jak na 2. zdjęciu i trochę bardziej rudych 1. zdjęciu.

mantiss111 pisze:A samce też wystają z pszczółek?

Strepsiptera rozwijają się w jamie ciała innych owadów, są pasożytami. Więc tak rozwijają się samce i samice!!! I samce i samice przyjmują w pewnym momencie rozwoju podobna postać i wysuwają część ciała pomiędzy segmentami ciała żywiciela. Budowa zewnętrzna samców i samic w tej fazie rozwoju pozwala je już rozróżnić, ale tak "na oko" wygląda to podobnie. Przy czym samce przepoczwarczają się i pozostaje po nich ta okrywa z otworem wylotowym wystająca z pomiędzy segmentów ciała żywiciela, a samica czeka na kopulację, a po jakimś czasie uwalnia larwy przez szczelinę umiejscowioną w wystającej części głowowej. Żywiciele nie giną i można je obserwować z takimi wystającymi pozostałościami po samcach i samicach.
Przepraszam za bardzo ogólnikowy i być może zawierający nie dość precyzyjne określenia tekst, ale czytałem coś na ten temat dwa-trzy lata temu. Z tego co pamiętam na Apoidea pasożytują niektórzy przedstawiciele Stylopidae.

Miłosz Mazur pisze:Jacku, skąd ta lista gatunków?

Z publikacji które wymieniłeś, odnotowana właśnie dwa-trzy lata temu. Ale jest powtórzona za pracą Huflejta i Liany również w publikacji Marka Borowca, który tez podaje jakieś szczegóły rozwoju i budowy tych ciekawych owadów. Trzeba by sobie tą prackę przeczytać
Brachytron Pamiętam ten wątek. Fantastyczne były te zdjęcia, ja nie miałem okazji do takich obserwacji. Swoje spotkanie ze Strepsiptera miałem w następnych latach, ale Marek Borowiec mnie wyprzedził

edit. mantiss111 obserwuj je w różnych porach dnia, może jeszcze uda ci się zaobserwować i sfotografować kopulację! Ale już teraz jest to fajna obserwacja
Gdybyś upolował samca, to warto zakonserwować go i te stylopizowane pszczółki tak, jak to opisał Paweł w zalinkowanym wątku. I podesłać do specjalisty do oznaczenia!!!

A tu macie namiary na te prace Marka:

Borowiec M.L., Wiśniowski B., Żyła W. 2012. Xenos vesparum Rossius, 1793 - a strepsipteron new to Poland (Strepsiptera: Xenidae) Acta Musei Moraviae, Scientiae Biologicae 97: 7-12.
Borowiec M.L. 2012. New record of Elenchus tenuicornis (Kirby, 1815) (Strepsiptera: Elenchidae) in Poland [in Polish] Wiadomości Entomologiczne 31: 210.

A PDF-y są dościągnięcia z jego strony internetowej: https://sites.google.com/site/marekboro ... blications

Byłem z T. Huflejtem jak próbował łapać samce Strepsiptera w Puszczy Sandomierskiej.

Można np. w sklepie pszczelarskim zaopatrzyć się w "klateczkę dla matek";
ewentualnie zrobić ją samemu z gazy młyńskiej/gęstej metalowej siateczki
w formie +/- sześcianu o wymiarach 2x2 cm. (3x3 cm). Najlepiej aby z 2-4 ścianki były właśnie
pokryte gazą lub drobną metalową siateczką, pozostałe mogą być lite.
Jeden z boków musi być odmykany. Stypolizowaną błonkówkę, którą się wcześniej odłowiło,
ładuje się do klatki, wystawia w miejscu gdzie się inne błonkówki kręcą np.
w pobliżu kwitnących kwiatów czy tego wyciekającego soku i czeka się z siatką
licząc na łut szczęścia i przywabienie samca.
Można wystawić obok przynętę z miodu, wody i odrobiny piwa lub wina, powinna pomóc
w zwabianiu żywicieli.

Chyba samce Strepsiptera wyszukują samice swojego gatunku ciągnąc do feromonów
wydzielanych przez spasożytowane błonkówki.

? Są takie zrobione z gęstej metalowej siateczki "zaparzacze" do
sypkiej herbaty, pewnie też się by nadały;-)

Powodzenia w łowach.

Jacek Kalisiak pisze:...Żywiciele nie giną i można je obserwować z takimi wystającymi pozostałościami po samcach i samicach.
...

edit. mantiss111 obserwuj je w różnych porach dnia, może jeszcze uda ci się zaobserwować i sfotografować kopulację! Ale już teraz jest to fajna obserwacja  :brawo:
Gdybyś upolował samca, to warto zakonserwować go i te stylopizowane pszczółki tak, jak to opisał Paweł w zalinkowanym wątku. I podesłać do specjalisty do oznaczenia!!!

Wygląda to tak jak na zdjęciu w załączniku?

Obserwuję, fotgrafuję , jestem przy nich prawie cały dzień ...

Jak rozróżnić poczwarkę od samicy? I czy da się rozróżnić płeć poczwarki?

Dzięki za odpowiedzi . Może mi się poszczęści.

...bardzo fajne obserwacje ,trochę ogólnych info i fotek można znaleźć na FEI ,ale dotyczą głównie osowatych
http://www.entomologiitaliani.net/publi ... search.php ,trzeba wpiać w wyszukiwarkę strepsiptera .
Z info podanych przez Jacka jak i z tego tematu http://www.entomologiitaliani.net/publi ... repsiptera
można przypuszczać ,że dobrą metoda pozyskania samców jest również hodowla żywiciela...
Spasożytowane Polistes spp. widuje sie dosyć często....

Rafał

Rafał Celadyn pisze:Spasożytowane Polistes spp. widuje sie dosyć często....

Ale o dziwo Xenos vesparum Rossius, 1793 wykazał z Polski dopiero Marek Borowiec w 2012. Ja go łapałem i oznaczyłem w podobnym czasie. Natomiast co do hodowli, to nie wiem czy tak łatwo utrzymać przy życiu Polistes sp. w hodowli No samce też chyba nie stanowią 50% stylopizowanych okazów.

edit. Byłem na krótkim spacerze w parku na Zdrowiu. Niestety żadnych kwiatków, wierzb. Z ciekawszych chrząszczy obserwowałem jedynie kusaki z rodzaju Pella. Może któryś z Łodzian wie gdzie w mieście można się zasadzić teraz na pszczółki? Tak pod kątem Stylopidae właśnie?

Strepsiptera występują też na Homoptera, widywałem je na larwach jakichś drobnych
pluskwiaków równoskrzydłych (mat. z barberów i misek Moericka), a więc już "marynowany".
Może to też "potencjalny kierunek poszukiwań? ponoć są nawet częstsze.

Elenchus tenuicornis to pospoliciak na wielu przedstawicielach Delphacidae.

Tomku, fajny ten wystający samiec, dorzuć więcej szczegółów. Te zdjęcia z natury, czy z twoich hodowli? Da się to zaobserwować na okazach w naturze, czy trzeba łapać i przeglądać? Jaki okres toku polecasz? Podziel się doświadczeniem, może będą chętni na poszukanie w terenie
No i w publikacji Huflejt & Liana 2004 nie ma jakichś masowych danych o występowaniu w Polsce tego gatunku. Tak przy okazji, może trzeba by zapytać autorów, czy mogą udostępnić pdf-a do publicznego rozpowszechniania? (Robert?) Nie chciałbym przepisywać danych z publikacji, ewentualnie jak się nie pojawi pdf, to przepiszę na czym pasożytują polskie gatunki.

Nowy Pamiętnik Fizjograficzny się już nie ukazuje, wersji elektronicznej
nie było, ale "szczotki drukarskie" do korekty podsyłali jako *.pdfy
więc może taką T. Huflejt albo A. Liana posiadają, chyba że Prof. Liana
ma od wydawcy cały zeszyt złożony w wersji elektronicznej?

Zawsze można zeskanować, ale po różnych awanturkach na forum o prawa własności, nie mam czasu ani ochoty na to.

Rafał Celadyn pisze: można przypuszczać ,że dobrą metoda pozyskania samców jest również hodowla żywiciela...
....Rafał

Ale jak odróżnić poczwarkę od samicy???

Jacek Kalisiak pisze:Tomku, fajny ten wystający samiec, dorzuć więcej szczegółów. Te zdjęcia z natury, czy z twoich hodowli? Da się to zaobserwować na okazach w naturze, czy trzeba łapać i przeglądać? Jaki okres toku polecasz? Podziel się doświadczeniem, może będą chętni na poszukanie w terenie

Kilka ostatnich lat prowadziłem mały grancik na temat Dryinidae – parazytoidów piewików i przy okazji hodowałem też piewiki spasożytowane przez inne grupy owadów. Wychodziły z nich (poza Dryinidae) muchówki z rodziny Pipunculidae oraz właśnie Elenchus. Początkowo miałem problemy z odróżnieniem czy dany piewik jest spasożytowany przez Dryinidae czy Strepsiptera bo larwy tych pierwszych rozwijają się w „worku” uczepionym do ciała piewika i w początkowej fazie wzrostu wyglądają jak mały, wypukły guz. W miarę wzrostu larwy „worek” ten przybiera wydłużony kształt i dopiero wówczas można było stwierdzić na 100% że wewnątrz jest larwa Dryinidae. Natomiast oznaki spasożytowania przez Strepsiptera to niewielka, ciemna, owalna „kopułka” na odwłoku Delphacidae, która już nie powiększa swoich rozmiarów. Co również ważne: przekrój (płaszczyzna bezpośrednio przylegająca do ciała skoczka) „worka” larwy Dryinidae jest w zarysie eliptyczny, natomiast „kopułka” Strepsiptera - okrągła.
Kolejna różnica to sposób opuszczania ciała żywiciela. W przypadku Dryinidae „worek” pęka wzdłuż, natomiast „kopułka” samca Elachnus’a pęka tuż przy ciele piewika i pozostaje okrągły otwór.
Jeśli chodzi o okres w jakich je łapałem (spasożytowane piewiki przez Strepsiptera) to praktycznie cały sezon, jednak znacznie częściej późną jesienią oraz wczesną wiosną. Wiąże się to z biologią najczęściej zasiedlanych gospodarzy (Javesella i Laodelphax), których nimfy są stadium zimującym i w okresie jesieni i wczesnej wiosny są bardzo liczne.

Dzisiaj złapałem 4 samce cf Stylops mellitae, reszta uciekła:-)
Sezon się dopiero rozpoczyna, bo przy pierwszym poważniejszym słoneczku tylko kilka pszczół siedziało.

A jednak koncepcja była słuszna

Ja dzisiaj 2 samce złapałem w Gdańsku Było tylko kilkanaście pszczolinek (głównie siedziały na piasku i się grzały, jedna kopała norkę, trochę latały, dosyć chłodno ciągle jeszcze jest to niezbyt ruchawe były- w pełni sezonu latają ich w tym miejscu setki). Z tych 6-7 jakim się przyjrzałem wszystkie były spasożytowane.

Po Poznaniu też zaczynają się kręcić

Dziwne, że trzech Tomaszów je złapało:-))
Moje były z Lisówek pod Poznaniem(ten sam gatunek), dużo stylopizowanych samic miałem z barberów w poprzednich sezonach, więc występowanie samców w podobnej było oczywiste.
Wniosek taki, że pewnie sporo osób łapało błonkówki z samicami, wystarczy teraz pojechać w te miejsca i za tydzień można przygotować atlas rozmieszczenia:-)
A poważnie, fajnie by było sprawdzić kolonie innych gatunków pszczół pod kątem wachlarzyków.

Z tym samym gatunkiem z rodzaju Stylops nie byłbym taki pewny . Świeżutka pracka z zeszłego roku http://www.aemnp.eu/PDF/55_1/55_1_305.pdf tak oto ten Czech namieszał poprzywracał mnóstwo synonimów z jednego najpospolitszego gatunku Stylops mellitae jako dobre gatunki i na razie na tym koniec bo nijak się to da oznaczyć W zachodniej Paearktyce są teraz 32 gatunki z tego rodzaju związane z Andraenami.

The diversity of the order Strepsiptera is poorly known, not only because of insuffi cient
interest in the alpha taxonomy of the order Strepsiptera, but especially because of different
species concepts that have been applied simultaneously to this insect group. In case of the
genus Stylops, we did not know whether the genus included a single (KINZELBACH 1978,
POHL 2004) or a hundred (KATHIRITHAMBY 2014) of species in Europe for a long time. Recent
molecular analysis (JŮZOVÁ et al. 2015) shows that there are numerous species in Europe,
but certainly not hundred. Morphological characters of Stylops, which correspond to their
host associations (BOHART 1941, BORCHERT 1963), also correspond to their DNA sequences.
For this reason, we prepared a preliminary nomenclatoric list of all Stylops species as a new
starting point for future taxonomic studies. As a result we found 32 West Palaearctic, 9 East
Palaearctic and 27 Nearctic species names, which must be considered valid, in total 67 (one
overlaps between the West and East Palaearctic Regions) valid species names of Stylops in
the world. These numbers include also names of species with uncertain validity, especially
those described based on free living males collected without knowledge of their host species.
A few other uncertain names concern females from the host lineage (subgenus) known to be
a host for multiple Stylops species, as well as names associated with rarely collected Andrena
bees, which might only represent other rare hosts of common species, or rare host switches
(JŮZOVÁ et al. 2015).

Na wszelki wypadek odławiając dwa samce poszły do 96% spirytu. Może ktoś będzie chciał sobie posekwencjonować.
Acz gatunki nie różniące się morfologicznie i występujące w żywicielach z 1 praktycznie rodzaju, jakoś niezbyt mnie przekonują.Jednak te różnice procentowe w genomie duże, to może i mają rację.

Koledzy Tomkowie czy moglibyście kilka słów napisać jakie były okoliczności tych obserwacji? Temperatury, środowisko, czy coś kwitło w okolicy, itp.?

W ostatnim tygodniu w Poznaniu były dwa słoneczne dni (5-10 stopni) i wtedy łapałem i obserwowałem Stylopsy. Samce latały równo z pojawieniem się pszczolinek. W środę (16 III 2016) na terenie IORu wpadł jeden osobnik, do tego pszczółka z której wyszedł kolejny samiec (o ok. połowę mniejszy od tego złapanego). W czwartek wybrałem się z Wojtkiem Kubasikiem na tereny przyległe do IORu i odłowiliśmy w sumie 11 samców. Sporo nam umknęło. Zebraliśmy też trochę spasożytowanych pszczół. Oba stanowiska to liche murawy, dobrze wyeksponowane na słońce, na piaszczystym podłożu w pobliżu dróg gruntowych. Poniżej foty wychodzącego samca z pszczolinki. Zdjęcie słabe bo trwało to krótko i nie zdążyłem ustawić sprzętu. Samczyki z czwartku w alkoholu, jak by komuś przyszła ochota na geny.

Dzięki Tomku, jak dla mnie, rewelacja
A jak idzie weekend, to pogoda ....