Terminologia ważkowa [słownik - ważki]

Sprawy związane z zasadami tworzenia i nazywania taksonów, z genetyką itd.
Awatar użytkownika
Tomasz Niedźwiedzki
Posty: 520
Rejestracja: piątek, 20 lipca 2007, 21:38
Lokalizacja: Rzym
Kontakt:

Terminologia ważkowa [słownik - ważki]

Post autor: Tomasz Niedźwiedzki »

Słowniki

Witam!
Właśnie oswajam się z terminologią anglo-łacińską z Dijkstry i nie wszystko jestem w stanie precyzyjnie przetłumaczyć. Proszę o poprawienie, jeśli coś źle przełożyłem:

To myślę, że jest mniej więcej poprawnie:
hindwing – tylne skrzydła
vein – nerw
posterior – późniejszy, tylny
clypeus – tarcza głowowa, nadustek
humeral – ramienny, barkowy
suture – szew
node – węzeł
lamina – blaszka, płytka
transverse – poprzeczny
lobe – garb
appendage – przydatki
longitudinal – południowy, pionowy
converge - upodabniać
conspicuous – wyraźny
dorsal – grzbietowy, zewnętrzny
ventral – brzuszny, wewnętrzny, dolny
emergence – wyjście na jaw, pojawienie się
lateral – boczny
occiput - potylica

A tu już mam wątpliwości (tłumaczenia przybliżone):
foliation - płat
distal - odstający
auricles – uszka (plamki na S2)
denticles - ząbki
carina – łódeczka
cross-vein – żyłka poprzeczna
apex (apical) – wierzchołek (wierzchołkowy)
hamule - ? (w aparacie kopulacyjnym samca)
frons - czoło
labrum – warga górna
labium – warga dolna
mandibles - żuwaczki
vertex - ciemię
humeral – ramienny, barkowy (przedtułowiowy)
interpleural - śródtułowiowy
metapleural – zatułowiowy
ovipositor – pokładełko
hindlobe – tylny garb
pronotum – skleryt zrośnięty z tergitem tułowia
pruinosity – woskowa wydzielina
siccation ~ estywacja
tail-light – wyrażna łatka na końcu odwłoka
vulvar scale - walwy

Pozdrowienia dla ludków, którzy mi polecili Dijkstrę w Mielniku! :wink:
Ostatnio zmieniony wtorek, 9 grudnia 2008, 17:58 przez Tomasz Niedźwiedzki, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
Grzegorz Banasiak
Posty: 4470
Rejestracja: poniedziałek, 2 lutego 2004, 23:27
UTM: DC45
Lokalizacja: Skierniewice
Podziękował(-a): 3 times
Podziękowano: 1 time
Kontakt:

Post autor: Grzegorz Banasiak »

vein - to nie nerw, tylko żyłka (w skrzydłach)
emergence ? to jakieś dziwne słowo, pewnie miałeś na myśli emerge - od wylęgania/rodzenia się (bo emergency - nagły wypadek, zupełnie do entomologii nie pasuje) :lol:
Awatar użytkownika
Tomasz Niedźwiedzki
Posty: 520
Rejestracja: piątek, 20 lipca 2007, 21:38
Lokalizacja: Rzym
Kontakt:

Post autor: Tomasz Niedźwiedzki »

słusznie - żyłka :wink: - dzięki za poprawkę

emergence - the moment when the dragonfly larva leaves the water, sheds its skin, and departs as a flying adult
Czyli: wiadomo o co chodzi, ale jak to oddać po polskiemu :wink:
Podobnie np. z elementami narządów płciowych - chodzi mi o analogiczne nazwy naukowe polskie
Awatar użytkownika
Brachytron
Posty: 4411
Rejestracja: piątek, 18 lutego 2005, 01:39
Specjalność: Acu, Odo
profil zainteresowan: Jacek Wendzonka
Lokalizacja: Poznań
Kontakt:

Post autor: Brachytron »

Analogiczne nazwy polskie... Wiele jest takich samych (hamule to hamule), wielu nie znajdziesz w ogóle lub przy pewnej znajomości terminologii zaczniesz się zastanawiać, czy nazwy używane są właściwie. Największe problemy są w nazewnictwie użyłkowań skrzydeł oraz wtórnej i pierwotnej segmentacji tułowia. Na początek zacząłbym od poczytania Słownika morfologii owadów prof. Razowskiego. Ważki zrobione przyzwoicie choć nie bez nieścisłości.

Pozdrawiam
Awatar użytkownika
Aneta
Posty: 16269
Rejestracja: czwartek, 6 maja 2004, 12:14
UTM: CC88
Lokalizacja: Kutno

Post autor: Aneta »

mnich81 pisze:emergence - the moment when the dragonfly larva leaves the water, sheds its skin, and departs as a flying adult
Czyli: wiadomo o co chodzi, ale jak to oddać po polskiemu :wink:
Np.: wyjście na ląd w celu przeobrażenia się w imago. Troszkę obrazowo ;) , ale pojedyncze słowa jak wylęg czy metamorfoza IMO nie do końca pasują.
Awatar użytkownika
Piotr Tykarski
Posty: 371
Rejestracja: sobota, 26 kwietnia 2008, 01:04
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Re: terminologia ważkowa

Post autor: Piotr Tykarski »

mnichu81!

"Ważkarzem" nie jestem, ale terminologia jest ogólna. Pozwól, że poprawię w kilku miejscach. Jeśli ktoś chce podyskutować, proszę bardzo.

posterior – tylny
clypeus – nadustek
lobe – płat
appendage – przydatek
longitudinal – wzdłużny, podłużny
converge - w tym wypadku najpewniej "zbiegać się"
emergence – a może "pojaw"? W wielu przypadkach jak ulał.
distal - zewnętrzny, na zewnątrz
metapleural – brak chyba dobrego spolszczenia, zapewne "metapleuralny"
interpleural - jeśli ktoś łamie sobie język (a raczej pióro) takimi określeniami, niech pomoże!
hind lobe – tylny płat
pronotum – przedplecze

Powodzenia w dalszym boju!
Ostatnio zmieniony piątek, 28 listopada 2008, 23:23 przez Piotr Tykarski, łącznie zmieniany 2 razy.
Awatar użytkownika
Grzegorz Banasiak
Posty: 4470
Rejestracja: poniedziałek, 2 lutego 2004, 23:27
UTM: DC45
Lokalizacja: Skierniewice
Podziękował(-a): 3 times
Podziękowano: 1 time
Kontakt:

Post autor: Grzegorz Banasiak »

mnich81 pisze:słusznie - żyłka :wink: - dzięki za poprawkę

emergence - the moment when the dragonfly larva leaves the water, sheds its skin, and departs as a flying adult
Czyli: wiadomo o co chodzi, ale jak to oddać po polskiemu :wink:
Podobnie np. z elementami narządów płciowych - chodzi mi o analogiczne nazwy naukowe polskie
:-) nie upieram się, "emergence" nie figuruje w żadnym ze słowników, który posiadam... ale pewnie nie ma tam wielu innych słów. Cytat całkowicie wyjaśnia znaczenie słowa.
Z tłumaczeniem niektórych słów zawsze będą problemy, bo każdy język poza oficjalnym słownictwem ma szereg zwrotów, określeń i sformułowań, które nie-tubylcom trudno zrozumieć. Zwłaszcza dotyczy to języka nauki na poziomie wyższym niż popularny.
Awatar użytkownika
Tomasz Niedźwiedzki
Posty: 520
Rejestracja: piątek, 20 lipca 2007, 21:38
Lokalizacja: Rzym
Kontakt:

Post autor: Tomasz Niedźwiedzki »

Piotr: dzięki za zachętę i poprawki (właśnie o to mi chodziło) :wink:

Brachytron: Razowskiego nie kupowałem, bo do tej pory wystarczało mi to co mam,
ale w tym wypadku przydałby się w sam raz - trzeba będzie ten brak uzupełnić

Aneta: myślę, że to byłaby najbardziej precyzyjna definicja :wink:

Grzegorz: myślę, że "emergence" to rzeczownik odczasownikowy od emerge
(w moim słowniku są obydwa te słowa)

Może za jakiś czas wezmę się za oznaczanie zdjęć, choć jeszcze mam trochę motyli i duużo roślin do oznaczeń, ale jest czas, zima się jeszcze nie skończyła i dobrze, że choć w ten sposób można teraz poobcować z przyrodą.
Pozdrowienia dla wszystkich :wink:
Awatar użytkownika
Tomasz Niedźwiedzki
Posty: 520
Rejestracja: piątek, 20 lipca 2007, 21:38
Lokalizacja: Rzym
Kontakt:

Post autor: Tomasz Niedźwiedzki »

Jeszcze jedno pytanko - czy "Słownik morfologii owadów" to nowe, poprawione wydanie "Słownika entomologicznego", czy zupełnie inna koncepcja?
Awatar użytkownika
Piotr Tykarski
Posty: 371
Rejestracja: sobota, 26 kwietnia 2008, 01:04
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Post autor: Piotr Tykarski »

Jeszcze jedno - "carina" to nie "łódeczka", a raczej "listewka", to znaczy krawędź (wąski grzbiet) wystająca ponad powierzchnię.
Awatar użytkownika
Brachytron
Posty: 4411
Rejestracja: piątek, 18 lutego 2005, 01:39
Specjalność: Acu, Odo
profil zainteresowan: Jacek Wendzonka
Lokalizacja: Poznań
Kontakt:

Post autor: Brachytron »

Właśnie dziś zaistniał na stronie www. staw bieleccy. com.pl tekst autorstwa Ewy Miłaczewskiej, dotyczący terminologii ważkowej. Bardzo praktyczne kompendium tego co naprawdę na codzień potrzebne. Dodam jeszcze, że tekst był recenzowany jak do czasopisma (2 recenzentów). Wierzę, że przyda się forumowiczom. Można zajrzeć http://staw.bieleccy.com.pl/str5_wazka_sw_budowa_wazki.html

Pozdrawiam i życzę miłej lektury. Uwagi i opinie będą zawsze mile widziane :)
Ostatnio zmieniony czwartek, 1 stycznia 1970, 01:00 przez Brachytron, łącznie zmieniany 1 raz.
Awatar użytkownika
Aneta
Posty: 16269
Rejestracja: czwartek, 6 maja 2004, 12:14
UTM: CC88
Lokalizacja: Kutno

Post autor: Aneta »

Bardzo przydatna rzecz, strona już wylądowała w zakładkach :cool:
Awatar użytkownika
Miłosz Mazur
Posty: 2565
Rejestracja: czwartek, 26 stycznia 2006, 11:33
UTM: CA08
Specjalność: Curculionoidea
profil zainteresowan: Muzyka metalowa, fantastyka, gry planszowe
Lokalizacja: Kędzierzyn-Koźle/Opole
Podziękował(-a): 1 time
Kontakt:

Post autor: Miłosz Mazur »

Bardzo ciekawy i potrzebny temat. Do dziś mam często sporo problemów ze zrozumieniem specjalistycznego słownictwa w publikacjach o moich ryjach, dotyczy to szczególnie prac taksonomicznych gdzie słówka są dość specyficzne. W normalnym słowniku słówka nie uświadczysz a doskonały słownik Razowskiego nie zawsze rozwiewa wszystkie wątpliwości. Pół biedy jak jest jakiś rysunek i można sobie wydedukować co za licho ewentualnie z kontekstu. Czasem jednak nawet to nie pomaga o zostaje luka w tekście (czasami dość ważna). Pamiętam jak się kiedyś męczyłem aby poznać znaczenie słowa "truncate", bardzo często używanego jeśli chodzi o Apionidae. W angielskim fajne jest jednak to, że pojedynczym słowem można czasem zastąpić całe zdanie.
Cały czas prowadzę sobie słownik słówek tajemniczych i szukam ich znaczeń przy nadarzającej się okazji, może taka wreszcie nadeszła :)
Poniżej troche słówek często używanych w tego typu pracach niektóre z nich są bardzo wieloznaczne i trzeba sie namyślec by wiedziec o co chodziło autorowi, oto niektóre z nich, może komuś się przydadzą:

Bifid – rozszczepiony na dwoje
Concave – wklęsły
Confluent – zbiegający się
Conspicuous – wyrazisty, widoczny
Constrict – ograniczyć
Diagonal - ukośny
Dichroic – mający 2 zmieniające sie kolory
Dilated – rozszerzony
Distad - doobwodowo
Firmly – mocno, pewnie
Fold – zagięcie, fałda
Fork – rozwidlać
Fovea – dołek, wyraźne wgłębienie
Funicular – liniowy
Glabrous – gładki
Groove – bruzda
Humeral calli – guz barkowy
Indentation - wcięcie
Insertion – wstawka
Junction – połączenie, skrzyżowanie
Minute – drobny, znikomy
Obscure – zaciemniać, ukrywać, przyćmić
Obsolete – zanikający, szczątkowy
Orificial – otworowy
Overlap – zachodzący jedno na drugie
Projecting – wystający, sterczący
Prominent - strerczący
Protruding – wystający, sterczący, wysuwający się
Remainder – pozostałość
Reticulation – siatkowy, siatka
Rib - żeberko
Scrobiculate – z dołkami, z bruzdami
Sparse – rzadki, rzadko rozsiany
Sulcus – wgłębienie, bruzda, rowek
Truncate – ze ściętym wierzchołkiem
Uniformly - jednolicie
Venter – wybrzuszenie, zagłębienie
Ventral – brzuszny, dolny, wewnętrzny
Ventral spine – kolec wewnętrzny
Awatar użytkownika
Tomasz Niedźwiedzki
Posty: 520
Rejestracja: piątek, 20 lipca 2007, 21:38
Lokalizacja: Rzym
Kontakt:

Post autor: Tomasz Niedźwiedzki »

Brachytron - DZIĘKI za linka, temat jest świetnie opracowany
Pawel Jaloszynski
Posty: 1887
Rejestracja: czwartek, 5 lutego 2004, 02:00
Lokalizacja: Palearktyka

Post autor: Pawel Jaloszynski »

Curculio pisze: może komuś się przydadzą:
Pod warunkiem, ze sa poprawne...


korekta:

Constrict – to constrict - przewezyc; zwykle w opisach jako constricted - przewezony
Funicular – sznurkowaty, w ksztalcie sznura
Humeral calli – guzy barkowe
Reticulation – siateczkowanie
Scrobiculate – z dołkami, [ nie "z bruzdami"]; dokladniej powierzchnia pokryta licznymi, okraglymi dolkami
Venter – [nie "wybrzuszenie, zagłębienie"] - brzuszna czesc ciala
Ventral spine – [nie "kolec wewnętrzny"] - kolec brzuszny/dolny
Awatar użytkownika
Miłosz Mazur
Posty: 2565
Rejestracja: czwartek, 26 stycznia 2006, 11:33
UTM: CA08
Specjalność: Curculionoidea
profil zainteresowan: Muzyka metalowa, fantastyka, gry planszowe
Lokalizacja: Kędzierzyn-Koźle/Opole
Podziękował(-a): 1 time
Kontakt:

Post autor: Miłosz Mazur »

Super :)
Wielkie dzięki za uwagi, właśnie o to tutaj chodzi aby poprawić i uzupełnic co trzeba ;)
Jak ktoś ma jeszcze jakieś sugestie to bardzo proszę
Awatar użytkownika
Brachytron
Posty: 4411
Rejestracja: piątek, 18 lutego 2005, 01:39
Specjalność: Acu, Odo
profil zainteresowan: Jacek Wendzonka
Lokalizacja: Poznań
Kontakt:

Post autor: Brachytron »

Może już nie konkretnie na temat ale jakby z pewną ciągłością. Ewa Miłaczewska napisała kolejną fajną rzecz, tym razem o zachowaniach ważek. Oczywiście gorąco polecam :)

http://staw.bieleccy.com.pl/str5_wazka_ ... wania.html
ODPOWIEDZ

Wróć do „Taksonomia, systematyka, genetyka”