Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Sprawy związane z zasadami tworzenia i nazywania taksonów, z genetyką itd.
Awatar użytkownika
Jacek Kurzawa
Posty: 9490
Rejestracja: poniedziałek, 2 lutego 2004, 19:35
UTM: DC30
Specjalność: Cerambycidae
profil zainteresowan: Muzyka informatyka makrofotografia
Lokalizacja: Tomaszów Mazowiecki
Podziękował(-a): 4 times
Podziękowano: 1 time
Kontakt:

Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Post autor: Jacek Kurzawa »

Końcówki -ensis -iensis -ense -iense używane są przy tworzeniu nazw i są przymiotnikami utworzonymi od nazw geograficznych.
Mam dwa pytania: kiedy stosuje się -ense a kiedy -ensis? Domyślam się, że zależy to od rodzaju nazwy rodzajowej w której się dany takson umieszcza.
Tak samo jak bałtycki/bałtycka opolski/opolska/opolskie itd.
I drugie pytanie: jesli gatunek został opisany jako Coptosia chehirense to po przeniesieniu go do innego rodzaju (Phytoecia) ta końcówka ulega modyfikacji na chehirensis zgodnie z odmianą nazwy wyższego szczebla? A po kolejnym przeniesieniu taksonu do innego rodzaju może nastąpić kolejna zmiana?
Jak rozpoznać rodzaj nazwy? Korzystać ze słownika łaciny, greki?
Awatar użytkownika
Wujek Adam [†]
Posty: 3305
Rejestracja: środa, 30 maja 2007, 20:17
UTM: DC98
Specjalność: Cerambycidae
Lokalizacja: Warszawa

Re: Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Post autor: Wujek Adam [†] »

Odpowiem, przynajmniej częściowo, na drugie pytanie:
Tak właśnie się dzieje.
Przykład:
Obecny Euracmaeops marginatus został pierwotnie opisany jako Leptura marginata (końcówki żeńskie). Po przeniesieniu go do rodzaju Acmaeops (a później do Euracmaeops, lecz to nie ma znaczenia odnośnie tego, o czym rozmawiamy, bowiem obie te nazwy są takie same jeśli chodzi o rodzaj - męskie), z żeńskiej formy marginata automatycznie powstał męski marginatus, który musi gramatycznie korespondować z nazwą rodzajową, która implikuje właściwą rodzajową końcówkę nazwy gatunkowej.
L. Borowiec
Posty: 970
Rejestracja: wtorek, 25 maja 2004, 13:36

Re: Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Post autor: L. Borowiec »

Z nazwami wywodzącymi się z łaciny i greki zwykle nie ma problemu. W różnych wydaniach Kodeksu są na końcu tabele z rdzeniami i końcówkami nazw i podanym "genderem". Nie należy się sugerować końcówkami, które mogą brzmieć w języku polskim "męsko", "żeńsko" lub "nijako", bo ich gender łaciński może być odwrotny np. Cataglyphis po polsku brzmi "męsko", ale w greko-łacinie jest "żeński". W nazwach rodzajowych tworzonych współcześnie, gdzie nie ma rdzenia klasycznego kodeks wymaga, aby przy definicji rodzaju określić gender (na czuja). Spada tu odpowiedzialność na redaktorów czasopism, aby tego pilnowali.
Awatar użytkownika
Wujek Adam [†]
Posty: 3305
Rejestracja: środa, 30 maja 2007, 20:17
UTM: DC98
Specjalność: Cerambycidae
Lokalizacja: Warszawa

Re: Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Post autor: Wujek Adam [†] »

Tak czy owak, w kontekście tego o co pytał Jacek, końcówki nazwy rodzajowej i gatunkowej muszą współgrać (rodzajowa implikuje gatunkową), i nie może być tak, że jedna jest np. męska, a druga żeńska.
I ma się to tak samo do łaciny, jak i do polszczyzny.
Nikt nie nazwie przecież żadnego stworzenia "kozioróg dębowa" albo "nadobnica alpejski". ;-)
Awatar użytkownika
Jacek Kurzawa
Posty: 9490
Rejestracja: poniedziałek, 2 lutego 2004, 19:35
UTM: DC30
Specjalność: Cerambycidae
profil zainteresowan: Muzyka informatyka makrofotografia
Lokalizacja: Tomaszów Mazowiecki
Podziękował(-a): 4 times
Podziękowano: 1 time
Kontakt:

Re: Końcówki - -ensis, -iensis lub -ense -iense

Post autor: Jacek Kurzawa »

Adam, o Amcaeops wałkowane było wiele razy i do tego nie ma co powracać, jest np tutaj viewtopic.php?f=849&t=554

Wczoraj już byłem przemęczony, bo w sumie pytałem o rzeczy oczywiste, gdy chodzi o odmianę wzgl. rodzaju. Zgodność rodzaju gramatycznego - art. 30, to są absolutne podstawy i to nie jest do dyskusji.

Zastanawiało mnie bardziej to, jak rozpoznać rodzaj gramatyczny np Phytoecia, Coptosia, Conizonia. Jaka metoda sprawdzenia będzie najlepsza - dobry słownik? A może sprawdzać u źródła:
Coptosia Fairmaire, 1864, czy może po prostu końcówka -sia daje nam 100% informację o rodzaju? Nie jest to oczywiste, bo np. wyrazy z końcówką -us są najczęsciej rodzaju męskiego, ale niektóre bywają rodzaju żeńskiego.

A może rozebrać to od podstawy: Phytoecia z greckiego, od phyton (roślina) oraz oikia (mieszkanie) a więc "zamieszkując (-y, -a) na roślinie - rodzaj w zależności od rodzaju gramatycznego phyton. Czy tak postępować?
ODPOWIEDZ

Wróć do „Taksonomia, systematyka, genetyka”