Polskie Forum Entomologiczne

Postanowiłem, że już założę ten wątek, pomimo faktu, że tak naprawdę cokolwiek więcej zacznie się tu dziać dopiero w drugiej połowie maja. Nie zaszkodzi jednak zacząć już teraz. Na początku lutego otrzymałem paczkę z trzema osobnikami motyli z rodziny Gelechiidae, jeden z nich dotarł do mnie żywy. Okazało się, że jest to Chionodes electella, który wyszedł z nieco zbyt długo trzymanego w mieszkaniu świątecznego świerka. Motyl był znaleziony w miejscowości Siemiatycze (woj. Podlaskie). Zawartość przesyłki uzupełniały dwa martwe osobniki Coleotechnites piceaella pochodzące zapewne z tego samego drzewa. Nie nadawały się one jednak do preparacji i zostały nabite na minucje jedynie w formie mocno sfatygowanych okazów dowodowych. Wedle mojej wiedzy motyle te były zebrane w dniach 28-29 stycznia 2021.

Witam serdecznie,

Chciałem zaraportować jedno z pierwszych wiosennych a w zasadzie jeszcze zimowych znalezisk. 22.02.2021, w pobliżu Uppsali, środkowa Szwecja. Bardzo żwawo biegał. Miejsce znalezienia: na zadaszonym stoliku w miejscu odpoczynku dla turystów, przy lesie mieszanym: sosna, dąb, osika i inne. W pobliżu składowisko drewna i mielerz. Temp ok +2-4 stopnie, śnieg stopniał kilka dni przed obserwacją, w dalszym ciągu trochę go zostało.

Czy można tego Microlepidoptera oznaczyć ze zdjęcia.

Pozdrawiam serdecznie,
Adam

Mi to wygląda na Carpatolechia decorella. Ale nie mam 100% przekonania.

Niespodziewanie spotkałem w domu przedstawiciela Tineidae. Raczej nie napawa mnie to przesadnym optymizmem, zwłaszcza, że podejrzewam iż jest to Tinea pellionella, a więc gatunek synantropijny. Niestety w Tineidae biegły nie jestem, więc proszę o ewnetulaną korektę oznaczenia, jeśli zajdzie taka potrzeba. Okoliczności jednak przemawiają za wspomnianym wcześniej gatunkiem. Motyl ma około 8-9 mm rozpiętości skrzydeł.

Dziś na spacerze po lesie bródnowskim spotkałem trzy osobniki Acleris logiana. Motyle siedziały na korze brzóz rosnących wzdłuż ścieżki.

Dziś rano znów poszedłem do lasu bródnowskiego w poszukiwaniu przedstawicieli microlepidoptera. Trzeba przyznać, że na tę chwilę nie ma ich jeszcze zbyt wiele i efekty są raczej znikome, aczkolwiek jakieś są. Dziś w postaci trzech motyli: Semioscopis avellanella, Emmelina monodactyla i Caloptilia sp. Szczególnie ten ostatni motyl cieszy.

W sobotę 10 kwietnia na warszawskim Targówku udało mi się spotkać dwa gatunki Gracillariidae. Motyle nie należą na pewno do najciekawszych przedstawicieli tej rodziny, ale są kolejnym czytelnym sygnałem, że wiosna postępuje. I oby tak dalej.

Dziś w terenie zwróciłem uwagę na masowo występujące żerowiska Caryocolum tricolorella - w podkarpackich grądach gwiazdnica dopiero się pojawia. Znaczna część pędów jest zniekształcona przez żerowanie tego gatunku.
Poza tym znalazłem jedną gąsienicę, żerującą na trzcinniku, na którą nie mam pomysłu - za pomoc w oznaczeniu będę wdzięczny.

W końcówce maja z pewnością odwiedzę znane mi stanowisko gwiazdnicy na Mazurach. W zeszłym roku bardzo licznie występował tam Metriotes lutarea, na Caryocolum było chyba wtedy nieco za wcześnie. Na Mazurach wykazane są 4 gatunki z tego rodzaju, które żerują na Stellaria holostea, więc na pewno jest powód, by się tam wybrać. A mi wylęgają się już Phyllonorycter platani, które nie zostały wniesione do ciepła od momentu zebrania min.

Dziś z racji krótkotrwałej poprawy pogody w Warszawie postanowiłem po raz kolejny wybrać się do lasu bródnowskiego. Motyli wciąż jest mało i są to jedynie wczesnowiosenne gatunki, ale niewątpliwie następuje powolna poprawa sytuacji. Poza licznym Phyllonorycter issikii czy Diurnea fagella udało mi się też znaleźć wiele kokonów Bucculatrix thoracella (choć w większości puste - tylko jedna poczwarka), a przede wszystkim pierwszy raz w tym roku natknąłem się na Mompha langiella. Z moich wcześniejszych obserwacji wynika, że gatunek ten preferuje siedliska o charakterze lasu mieszanego (z przewagą drzew iglastych), a najłatwiej jest spotkać go w godzinach popołudniowych w cieniu niedaleko dróg leśnych.

10 maja zdecydowanie jest dla mnie szczęśliwą datą, ponieważ już drugi rok z rzędu spotykam tego dnia naprawdę ciekawe motyle. Z racji doskonałej pogody wybrałem się na długi spacer po lesie bródnowskim w Warszawie i efekty poszukiwań microlepidoptera przeszły moje najśmielsze oczekiwania. Kilkanaście metrów od drogi leśnej gdzie rosły młode lipy, klony i graby odłowiłem oba polskie gatunki z rodziny Roeslerstammiidae: 2 sztuki R. erxlebella i 1 R. pronubella. W olsie z kolei spotkałem 3 gatunki z rodzaju Phyllonorycter związane z Alnus glutinosa, czyli P. klemannella (2 okazy), P. stettinensis (1) i P. froelichiella (1). Oprócz tego też odłowiłem po jednym osobniku Incurvaria masculella i Adela reaumurella (samiec).

Las bródnowski nie przestaje mnie zaskakiwać swoją różnorodnością... We wtorek 11. maja znów licznie odnotowałem olchowe szrotówki, ale oprócz nich spotkałem też przedstawiciela Eriocraniidae. Prawdę powiedziawszy nie wiem z jakim gatunkiem mam do czynienia, ponieważ najbardziej z wyglądu pasuje Dyseriocrania subpurpurella, ale w miejscu, gdzie ją odłowiłem w promieniu kilkuset metrów nie było żadnych dębów, natomiast grabów trochę było, dlatego dopuszczam też opcję, że jest to Paracrania chrysolepidella, byłbym wdzięczny za pomoc w rozstrzygnięciu tego dylematu.

Wybrałem kilka egzemplarzy z kolejnego i ostatniego świecenia w okolicach Olsztyna k./Częstochowy, G.Biakło, 11 V. Na murawach naskalnych stwierdziłem występowanie rośliny: Mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi ).
Już wcześniej temat był poruszany w wątku https://tiny.pl/rvvc8 . Mam w związku z zaobserwowaną rośliną pewne nadzieje, a istnieją duże możliwości! Przykładem może być tylko dzienna obserwacja gatunku (niestety nie podjąłem motyla) z Geometridae: Macaria carbonaria (Clerck, 1759). Zasiadłego na roślinie żywicielskiej, oglądałem do momentu porwania go przez nagły powiew wiatru.

Z dzisiejszego wieczornego świecenia brak jeszcze opracowanego materiału ,było zimno i wypadło słabo. W pracy pod tytułem: "Występowanie Arctostaphylos uva-ursi (Ericaceae) w województwie śląskim", autorzy podają stanowiska rośliny - Olsztyn, okolice wzgórza Lipówki (Szeląg 1992; not. A. Stebel, 23.08.2018); Olsztyn, rezerwat „Sokole Góry” (leg. A. Sendek, 20.10.1972). Brakuje wzmianki o pozostałych otwartych wzgórzach, np. G. Biakło.
Jeszcze jeden motyl, C.otidipenella z 11 V.

Las bródnowski wciąż mnie pozytywnie szokuje - to niesamowite, jak duża różnorodność jest w małym lesie miejskim, który miejscami ma zupełnie przetrzebioną ściółkę i runo. Dziś pierwszy raz w życiu zetknąłem się z Schiffermuelleria schaefferella. Motyl siedział na pniu brzozy. Oprócz wspomnianego gatunku obserwowałem dziś także Incurvaria masculella oraz Phyllonorycter klemannella i P. stettinensis.

Wszystko pięknie , mnie się bardzo podoba , ale czy nie można by było pokazywać motyli już suchych w całej okazałości bez tych pasków tak to nie bardzo widać co tam jest.
pozdrawiam
Piotr

Okazało się, że z pędami rośliny ze zdjęcia, przypadkowo zabrałem żerowisko gąsienicy. Aktualnie przeniosła się na następny czubek kwiatowy odsłaniając miejsce poprzedniego żerowania. Jest to gąsienica Tortricidae, a na roślinie mogą występować następujące gatunki: Apotomis sauciana; Stictea mygindiana; Clepsis rurinana; Philedonides lunana; Argyroploce arbutella; Epinotia nemorivaga.

Od 20. maja przebywam na Mazurach we wsi Pojezierce i dość aktywnie (choć nie aż tak, jak bym sobie życzył) zbieram materiał entomologiczny, głównie Microlepidoptera. Większość motyli zbierałem czerpakując w wysokich trawach na suchej polanie, otoczonej z jednej strony młodnikiem sosnowym, z drugiej jeziorem, a z trzeciej laskiem olszowym. Części przedstawicieli Elachistidae nie udało mi się na razie zidentyfikować, w czym liczę na pomoc bardziej doświadczonych forumowiczów. Na torfowisku w Niebrzydowie z kolei czerpakowałem w wełniance motyle z rodzaju Micropterix, odnajdując dwa gatunki: M. mansuetella i M. calthella.

W dniach 31.05 - 4.06.2021 byłem w miejscowości Sasino (woj. Pomorskie) i pod kątem entomologicznym wyjazd ten okazał się sporym sukcesem. Motyle czerpakowałem z traw i gałęzi dębów oraz łowiłem na światło (ekran ustawiałem na niedużej łące otoczonej z jednej strony zadrzewieniami liściastymi, a z drugiej polną dróżką. Warto dodać, że w okolicy rosły potężnie ilości żarnowca). Noce były zimne i przyloty nie były zbyt obfite, natomiast gatunki, które odłowiłem przynajmniej w części są warte uwagi.

W ostatnich dniach ponownie zbieram materiał we wsi Pojezierce i jej okolicach. Dość interesujące efekty przyniosła wyprawa do żyznej buczyny niżowej w Ponarach, gdzie udało się znaleźć m.in: Glyphipterix forsterella, Micropterix aruncella, M. calthella oraz Agnoea sp. Oprócz tego masowo pojawiła się u mnie Tinagma perdicella - zauważyłem, że motyl ten zdecydowanie preferuje nasłonecznione stanowiska tylko częściowo porośnięte poziomką, a najaktywniejszy jest w godzinach popołudniowych (17-19).

Mesophleps silacella, Aethes tesserana z innego biotopu niż motyle które pokazujesz Maćku, a mianowicie kserotermicznego na południe i wschód od Częstochowy (Jura),24 V, 04 i 06 VI.

Następny motyl z powyższego stanowiska, jak dla mnie ciekawa zwójka - Cochylis flaviciliana (Westwood, 1854), 10 vi. Gatunek związany z występowaniem roślin: Driakwią i świerzbnicą.

Z tego samego świecenia, co poprzednie zwójki. Na zdjęciach ciekawe molowce Tinea steueri G. Petersen, 1966, związane z występowaniem sów (puszczyków) i płomykówek. W tym konkretnym przypadku gniazd puszczyków, znajdujących się w starych dziuplastych bukach Gór Sokolich. Cechą determinacyjną gatunku motyla, są owalne, półprzeźroczyste plamy u nasady górnych skrzydeł.

Rozpoczęły wylęg zwójki Celypha siderana (Treitschke, 1835), w masowy sposób, 15 VI, CB72 Częstochowa. Na jednym krzewie Tawuły japońskiej (Spiraea japonica), można obserwować kilka egzemplarzy motyla.

W Toruniu od kilku lat nie ma śladów tego gatunku, mimo że rośliny pokarmowej jest pod dostatkiem. Za to liczniej spotykane są na dębach miny Acrocercops brongniardella.

W czasie ostatniej wycieczki w teren spotkałem wiele dębów z minami A. brongniardella, odnoszę wrażenie, że w poprzednich sezonach było ich mniej.
Myślę, że widziałem około 10 miejsc z minami.

Wczoraj właśnie zebrałem kilka min A. brongniardella. W zeszłym roku też je widziałem, ale zbyt wcześnie zebrałem i gąsienice padły. Może w tym roku pójdzie lepiej…

taka miła niespodzianka z wczorajszej nocy - Oecophora superior i Sclerocona acutellus

Wojciechu, piękny motyl, spod Kozienic?
Również z wczorajszej nocy, potwierdza się gatunek Coleophora vulnerariae (para) w woj. śląskim. W roku 2020 publikowany https://tiny.pl/rj6cw

[quote="adam k."]Wojciechu, piękny motyl, spod Kozienic?
tak, z mojej leśniczówki, co roku notuję kilka exx do ekranu - nie publikowane

Piątek Wojciech pisze:

adam k. pisze:Wojciechu, piękny motyl, spod Kozienic?
tak, z mojej leśniczówki, co roku notuję kilka exx do ekranu - nie publikowane  :D

Tego gatunku na swojej drodze jeszcze nie spotkałem, ale mam taki zamiar.

O.superior jest w Spale, na poszukiwania larw zapraszam w maju.

Jacek Kurzawa pisze:O.superior jest w Spale, na poszukiwania larw zapraszam w maju.

Oglądałeś: Die Oecophoridae s.l. (Lepidoptera) Mitteleuropas, Z.Tokar, A. Lvovsky, P. Huemer, Tablica 6, Nr.53b leg.J. Buszko

Nie, po prostu spotykam larwy Gatunek został wykryty przez Zbyszka Mocarskiego.

Jest tez w puszczy Niepolomickiej i na podkarpaciu na polnoc od Jarosławia.

Jest też w Lasach Sobiborskich

TomekK pisze:na podkarpaciu na polnoc od Jarosławia

Z przyjemnością mogę potwierdzić, że informacja ta, pomimo upływu czasu, jest w pełni aktualna.
Podkarpacie, 16.06.2021

adam k. pisze:Nie, po prostu spotykam larwy

chcę spróbować hodowli tego gatunku i mam pytanie - w jakim materiale spotykasz gąsienice O. superior ?

Piątek Wojciech pisze:

adam k. pisze:Nie, po prostu spotykam larwy

chcę spróbować hodowli tego gatunku i mam pytanie - w jakim materiale spotykasz gąsienice O. superior ?

Czy nie została ona opisana przez prof. Buszko w pracy o nowym gatunku dla Polski?

Ja spotykam pod grubą korą leżących ponad 100 letnich dębów.

Czy moja obserwacja różni się od znanej bionomii tego gatunku?

Jacek Kurzawa pisze:,
Czy nie została ona opisana przez prof. Buszko w pracy o nowym gatunku dla Polski?

nie jestem biegły w mikro , nie znam tej publikacji ,jeżeli możesz to wstaw link do tej pracy

Jacek Kurzawa pisze:Ja spotykam pod grubą korą leżących ponad 100 letnich dębów

a niektórzy w starym drewnie płotowym https://www.researchgate.net/publicatio ... epidoptera

Jacek Kurzawa pisze: Czy moja obserwacja różni się od znanej bionomii tego gatunku?

jaka obserwacja ? pod korą dębów ? nie wiem - masz jakieś zdjęcia ?

Praca o Oecophora superior jako nowym dla Polski formalnie się nie ukazała, chociaż gatunek ten znalazł się później w wykazach. Potwierdzam spostrzeżenia Jacka Kurzawy. Gatunek został po raz pierwszy znaleziony przez Zbyszka Mocarskiego w rejonie Spały. Byłem z nim na stanowisku i zebrałem gąsienice do hodowli. Znajdowałem je w powalonych pniach starych dębów (na pewno ponad 100 lat), żerują w próchnie. Są one podobnej wielkości i praktycznie nieodróżnialne od gąsienic Harpella forficella. Dlatego miałem zamiar jeszcze raz pobrać materiał i zrobić dokładne opisy różnicujące oba gatunki. Niestety, później jakoś zabrakło czasu i temat gąsienic jest nadal aktualny i czeka na chętnych.

Kiedys przeszła mi przez ręce ta publikacja, ale nie mam jej w zasobach a internet nie wyrzuca, dlatego nie moglem tego sprawdzić, co w pracy było napisane. Wygląda więc na to, że bionomia nie została jeszcze opisana. W Spale leżą pokotem 150-200 letnie dęby (zapobiegawczo napisałem ponad "100 lat".

Dalej z tego samego stanowiska, ale z datą 20 VI - Neotelphusa sequax (Haworth, 1828).

Po ostatnim świeceniu, tj. dwudziestego poprzedniego miesiąca, dopiero wczoraj odwiedziłem stanowisko. Faktycznie noc była ciekawa i obfitowała w motyle wszystkich rozmiarów, tak jak piszą Koledzy w innym wątku. Ze sporej masy microlepidoptera, wybrałem kilka do pokazania, a nad innymi jeszcze muszę posiedzieć.

W związku z dużą ilością pracy nie nadążałem w czerwcu z relacjonowaniem co ciekawszych znalezisk w zakresie microlepidoptera. Postanowiłem to nieco nadrobić. Większość prezentowanych motyli była łowiona na światło (z wyjątkiem T. ocnerostomella, którą łowiłem na łące porośniętej Echium vulgare oraz M. subbistrigella, którą wyczerpakowałem z turzyc rosnących na zarastającym zrębie w żyznej buczynie niżowej) na wzniesieniu nad brzegiem jeziora porośniętym niską roślinnością nadwodną, które dalej przechodzi w bór świeży. Nad samym brzegiem rosną też wiekowe osobniki Populus alba, Alnus glutinosa i Tilia cordata, a w nieodległej okolicy (do 100 m) rosną jeszcze między innymi: Salix caprea, Prunus spinosa, Acer platanoides, Ulmus sp i pojedyncze osobniki Quercus robur. Szczególnie w trzecim tygodniu czerwca noce były gorące i obfite.

Dzisiejszy lęg gatunku Ectoedemia sericopeza (siedem egzemplarzy), ze skrzydlaków klonu pospolitego. Temat zaistniał w wątku - "Sezon 2021 na Podkarpaciu".

adam k. pisze:Dzisiejszy lęg gatunku Ectoedemia sericopeza (siedem egzemplarzy), ze skrzydlaków klonu pospolitego. Temat zaistniał w wątku - "Sezon 2021 na Podkarpaciu".

Nie jest tak pięknie. Obserwuję ile poczwarek zajmują parazytoidy. Nieznaczną ilościową przewagę mają błonkówki, czy jest gatunkiem związanym jedynie z E. sericopeza?

Długa przerwa od ostatniego wpisu, ale trwa sezon i brakuje czasu na "obrabianie" materiału. Na zdjęciach kilka nowych dla stanowiska, z datą 17.07.

Z pewnych przyczyn musiałem nieco ograniczyć swoją aktywność entomologiczną w ostatnich tygodniach, choć nie oznacza to, że nie robiłem zupełnie nic. Dzisiejszy post chciałem poświęcić rodzinie Momphidae oraz podrodzinie Depressariinae. Co do tych pierwszych, to do zaprezentowania mam 4 gatunki odłowione w Bieszczadach, w okolicach Cisnej. Są to: Mompha conturbatella, M. sturnipennella, M. lacteella i M. rashkiella. Z Depressariinae zaś odłowiłem Agonopterix ocellana oraz drugi, niezidentyfikowany gatunek, w którego oznaczeniu poproszę o pomoc.

Dziś pochylę się głównie nad Elachistidae. W pierwszej połowie lipca w Bieszczadach natknąłem się na kilka dość interesujących gatunków z tej rodziny. Elachista trapeziella, E. quadripunctella oraz E. gleichenella znalezione były w pobliżu kęp kosmatek (Luzula pilosa, L. sylvatica, L. luzuloides). Elachista adscitella licznie pojawiała się na ekranie. Również do światła złowione zostały pozostałe motyle. Najbardziej jednak ciekawi mnie, czym jest Elachista z 30. czerwca (złowiona we wsi Pojezierce). Ze względu na duży rozmiar (12 mm) udało się wykluczyć sporą część możliwości i waham się między E. kilmunella oraz E. alpinella. Byłbym bardzo wdzięczny za ewentualne rozwianie moich wątpliwości co do tego motyla.

Prawie na pewno jest to Elachista alpinella. U tego gatunku zewnętrzne białe plamki są wyraźnie przesunięte względem siebie, a u E. kilminella leżą jedna nad drugą. E. kilmunella jest bardzo wybiórczy względem środowiska - występuje tylko na torfowiskach wysokich i w borach bagiennych z wełnianką. E. alpinella z kolei preferuje brzegi jezior, stawów. rzek, gdzie rośnie turzyca błotna (Carex acutiformis). Minuje liście tego gatunku schodząc aż do nasady, Mina może mieć nawet 0,5 m długości.

Bardzo dziękuję za szczegółową i wyczerpującą odpowiedź.

W stanowisku: Olsztyn k. Częstochowy, 03.09 odłowiłem na światło Elachista sp. Preparatu nie pokazuję, ale należy dodać cechę zasadniczą: Edeagus jest wyraźnie długi, cienki w połowie długości zgięty. Podobieństwo aparatu kopulacyjnego, np. do Elachista humilis jest wyraźna, tylko to występowanie odbiega znacznie od danych zamieszczanych w literaturze?

16 IX na roślinie (Medicago sativa L.), znalezione gąsienice Coleophora fuscociliella Zeller, 1849, na żerowaniu. 24 V łowiłem imago tego gatunku. Przy okazji znalezienia gąsienic, złowiłem jedną sztukę Phyllonorycter medicaginella (Gerasimow, 1930).
Motyl należący do Gracillariidae, jest przybyszem z dalekiej Azji, a jest już dawno we Francji https://tiny.pl/97wmx .
Na drugim zdjęciu Rosa sp. zajęta przez Coptotriche angusticollella (Duponchel, [1843]), drugie pokolenie. Na wiosnę również znajdowałem żerowiska.

Zebrałem 2. września tego roku liczne miny na lucernie i wyhodowałem z nich oba gatunki szrotówków żerujących na tym gatunku - Phyllonorycter medicaginella i Phyllonorycter insignitella.

P. medicaginella jest dość pospolity, przynajmniej w Centrum zawsze tam gdzie rosła lucerna znajdowałem miny, hodowla jest łatwa a spasożytowanie stosunkowo niewielkie.
Generalnie okazy Gracillariidae łatwiej zdobyć poprzez hodowlę niż odłowy, chociaż Caloptilia sp. i Parornix sp. dość dobrze lecą na światło.

Maciej Sosnowski pisze:Zebrałem 2. września tego roku liczne miny na lucernie i wyhodowałem z nich oba gatunki szrotówków żerujących na tym gatunku - Phyllonorycter medicaginella i Phyllonorycter insignitella.

Jest jeszcze jeden gatunek, a mianowicie: Phyllonorycter nigrescentella (Logan, 1851). Brałeś pod uwagę inne rozwiązanie, czy masz więcej danych z hodowli ?
Larwy można spotykać w lipcu i sierpniu – wrześniu, a nawet w listopadzie, grudniu i styczniu (Bond, 2000a; Henwood, 1999a).

Racja, wypadł mi ten gatunek z głowy.