Polskie Forum Entomologiczne

Pomyślałem sobie, że może warto pokrótce przybliżyć, jak najłatwiej rozpoznać te 4 gatunki polskich Tenebrionini bo często na forum podawane są fotki z prośbą o identyfikację.
Na podstawie okazów z moich zbiorów, cech podanych w kluczu Z. Stebnickiej oraz na stronie coleo-net.de zapraszam do lektury tego wątku, mając nadzieję, że komuś pomoże on w oznaczaniu tych czarnuchwatych.
Mamy w Polsce - przypomnę:
Tenebrio molitor Linnaeus, 1758
Tenebrio obscurus Fabricius, 1792
Tenebrio opacus Duftschmid, 1812
oraz
Neatus picipes (Herbst,1797) - którego to Stebnickia podawała jako Tenebrio picipes Herbst,1797

Wykonałem zdjęcia z użyciem lampy wbudowanej.
Zdjęcia ukazuję bez rozjaśnień i postedycji, tylko zmniejszone, ewentualnie z zaznaczonymi strzałkami ważnymi cechami.

Na początek zdjęcie 4 gatunków.
Zobaczcie, że T. opacus ( pierwszy ) i T. obscurus ( trzeci ) są matowe, zwłaszcza na przedpleczu nie widać odbłyśnień lampy.

Załączam drugie ujęcie tym razem od przodu.
Tu też widać, że drugi od lewej T. obscurus i pierwszy z prawej T. opacus są matowe, lampa nie daje odbłysku od przedplecza.

Teraz Tenebrio opacus. Największy z tej czwórki. 16-18mm dł.
1) Matowy
2) Stosunek długości całego ciała do szerokości pokryw średnio 3,27. A więc najchudszy, przynajmniej w mojej gablocie.
3) Przednie kąty przedplecza wysunięte - to wyraźna cecha ale zależnie od kąta patrzenia - może nie być taka wyraźna w porównaniu do. T. molitor.
4) Przedplecze po bokach szeroko spłaszczone.
5) Rzędy pokryw wyraźne, głęboko punktowane - widać to wyraźnie.
6) Środek podstawy przedplecza z podwójną listewką - tu wymaga opatrzenia.
7) KLUCZOWA CECHA to WYSTAJĄCE ZĘBY PO OBU STRONACH WARGI DOLNEJ ( Stebnicka ) - jak na zdjęciu. Ale widać to pod binokularem lub porządną lupą.

Teraz Tenebrio obscurus. Mam tylko 1 okaz. Podawane są długości: 13-18mm
Cechy:

1) Matowy
2) Punktowanie pokryw bardzo drobne ! Rzędy pokryw nie mają takiego punktowania jak u T. obscurus
3) Przednie kąty przedplecza nie są wyciągnięte
4) Kształt przedplecza - najbardziej kwadratowy z naszej czwórki Tenebrionini.
5) Przedplecze ziarniste, przez to matowe.

Teraz Tenebrio molitor. Nie muszę pisać, że najpospolitszy, większość fotek z prośbą o oznaczenie dotyczy tego gatunku.
Jeśli chodzi o proporcje to stosunek długości ciała do szerokości pokryw to u T.molitor jest podobnie jak u T.obscurus i wynosi średnio 3,07.

1) Połyskliwy - no, chyba że już mocno "wytarty". To cecha subiektywna ale dość pomocna. Ale wynika to z drobnego punktowania przedplecza i pokryw.
2) Punktowanie przedplecza jednakowe na całej powierzchni - przez co możemy odróżnić ten gatunek od N.picipes !
3) Kolory ciała - od jasnobrunatnego do prawie czarnego. Cecha subiektywna.

Myślę że po porównaniu zdjęć, będzie łatwo można się opatrzyć i bez problemu rozpoznać gatunki.
Jest podobnie połyskliwy jak N. picipes ale kształtem z kolei zbliżony jest do. T. opacus.

i ostatni: Neatus picipes.

1) Najszerszy z tej czwórki. Stosunek długości ciała do szerokości pokryw wynosi średnio 2,61.
2) Połyskliwy - i przedplecze i pokrywy. Przez to można przy słabym zdjęciu pomylić z T. molitor.
3) Rzędy pokryw z widocznym dość mocnym punktowaniem. Międzyrzędy pokryw są gładkie między punktowaniem.
4) CECHA KLUCZOWA - to WIDOCZNE PUNKTOWANIE PRZEDPLECZA DWOJAKIEGO RODZAJU. Na środku przedplecza drobne punkty a z boku przedplecza punkty duże, głębokie. To cecha bardzo wyraźna.
5) Przedplecze najbardziej poprzeczne z naszej czwórki Tenebrionini.
6) WAŻNA CECHA: przednie golenie prawie proste - tym wyraźnie różni się od T. molitor, T. opacus i T. obscurus.

Z uwagi na miejsca występowania można powiedzieć że:
1) największą szansę na spotkanie w środowiskach synantropijnych mamy w przypadku T. molitor - często w ciepłe wieczory leci do światła domów, mieszkań nawet w centrach miast. W przyrodzie spotykałem tylko raz w dziuplach dębów

2) Największą szansę na spotkanie na starych dębach, kasztanowcach i in. ( ale głównie w dębach u nas ) - w dziuplach na wewnętrznych ich ścianach, w ich próchnie w ziemi, pod korą, ale głównie w nocy - mamy w przypadku T. opacus. Pewnie stanowisk tego świetnego chrząszcza jest dużo więcej niż się przypuszcza.

3) Chyba dość rzadko spotykany jest u nas T obscurus, choć powinien być do spotkania jak podaje literatura w kurnikach, stajniach, gołębnikach, budynkach gospodarskich, magazynach, gniazdach ptaków, dziuplach drzew. Ja go nigdy jeszcze nie spotkałem.

4) W odpowiednich środowiskach naturalnych spotkamy także Neatus picipes - na leżących drzewach pod korą na brzegach lasów, szczególnie łęgowych, ktoś na forum pisał że znajdował na głowiastych wierzbach, nocą z latarką. Podobno też w dziuplach ptaków.

Dobra robota, można to jeszcze dopracować, podepnę po raz kolejny klucz.

Rafał - dobra robota Fajnie to wszystko zestawiłeś, cechy są proste, wyraźnie widoczne i dobrze pokazane

Rafał SZCZECIN pisze: 2) Największą szansę na spotkanie na starych dębach, kasztanowcach i in. ( ale głównie w dębach u nas ) - w dziuplach na wewnętrznych ich ścianach, w ich próchnie w ziemi, pod korą, ale głównie w nocy - mamy w przypadku T. opacus. Pewnie stanowisk tego świetnego chrząszcza jest dużo więcej niż się przypuszcza.

Tego gatunku nigdy dotąd nie spotkałem, mimo iż przeszukałem niejedno miejsce zdawało by się odpowiednie dla niego. Ale może nie mam szczęścia, bo faktycznie może on być częstszy niż się wydaje.

Rafał SZCZECIN pisze:4) W odpowiednich środowiskach naturalnych  spotkamy także Neatus picipes - na leżących drzewach pod korą na brzegach lasów, szczególnie łęgowych, ktoś na forum pisał że znajdował na głowiastych wierzbach, nocą z latarką. Podobno też w dziuplach ptaków.

To chyba kto inny pisał, w każdym razie ja też go znajdowałem oglądając z latarką głowiaste wierzby. Ponadto wielokrotnie w różnych innych miejscach (w dziuplach, pod korą itp.) - z moich obserwacji wynika, że to jest zdecydowanie częsty gatunek

To o głowiastych wierzbach to pisałem ja. W Kampinoskim PN i jego okolicach jest to najczęściej spotykany gatunek chrząszcza w trakcie przeglądania nocą pni wierzb, ale też dębów. Ilość osobników na pniu waha się zwykle od kilku do kilkunastu.

Rafał Szczecin napisał:

"3) Chyba dość rzadko spotykany jest u nas T obscurus, choć powinien być do spotkania jak podaje literatura w kurnikach, stajniach, gołębnikach, budynkach gospodarskich, magazynach, gniazdach ptaków, dziuplach drzew. Ja go nigdy jeszcze nie spotkałem"

IMHO będzie coraz rzadszy, wieś 30-40 lat temu to stajnia, kurnik i obora przy każdej posesji, a i gołębniki
były, a teraz znajdź stajnię czy oborę na wsi!. Owszem są, ale nie wiem czy 5 % tego co było wcześniej,
w dodatku zwykle wielkopowierzchniowe, murowane, posprzątane, "sterylne" i "unijne"
pomieszczenia. Dawniej te budynki były często drewniane, na parę sztuk bydła i trzody, toczone powoli
przez kołatki, spuszczela, itp. To był zupełnie inny mikroklimat i mikrohabitat dla całej gamy stawonogów.