Metody zbioru


O metodach zbioru i hodowli przezierników sporo można znaleźć w książce W.Niesiołowskiego "Praktyczne wskazówki dla zbieraczy motyli". Poniżej fragment tekstu poświęconego przeziernikom.


   W kwietniu, a najdalej w pierwszej połowie maja trzeba szukać gąsienic lub poczwarek przezierników (Aegeriidae). Niektóre z nich łatwo jest zdobyć i to czasem w większej ilości, chociaż postaci dojrzałe, które się zaczynają lęgnąć od końca maja, spotyka się rzadko.

    Wybierając się na poszukiwanie gąsienic czy poczwarek przezierników powinno się wziąć z sobą małą ręczna piłkę, dłuto, ostry większy nóż, drucianą szczotkę i łopatkę. Gąsienice przezierników żyją w pniach i korzeniach drzew albo w korzeniach roślin zielnych, można je więc wydostać stamtąd tylko przy użyciu powyższych narzędzi. Gąsienice przezierników żyjące w pniach drzew nie łatwo jest hodować, dlatego też znacznie lepiej szukać poczwarek, co należy czynić w połowie maja. Obecność gąsienic w pniu zdradzają trociny wyrzucone na zewnątrz przez wygryziony otwór. Jeżeli w lecie lub w jesieni spotka się taki pniak, trzeba go sobie zaznaczyć albo zapamiętać, a na poszukiwanie poczwarek wybrać się dopiero na wiosnę, w czasie odpowiednim dla każdego z podanych niżej gatunków. Na wiosnę, ewentualnie w lecie spotyka się często wystające z pnia lub leżące obok niego łuski poczwarek, z których motyle już wyszły. Gdzie jest jedna lub dwie takie łuski, tam z pewnością w pniaku będzie kilka lub kilkanaście poczwarek, z których motyle jeszcze się nie wylęgły. Należy je wyjmować z drzewa ostrożnie albo o ile się da, brać razem z kawałkiem kory lub drewna.

   Przeziernik osowiec (Aegeria apiformis Cl.) żyje w korzeniach i w dolnej części pnia (pniaka) różnych gatunków topoli, rzadziej wierzb i jabłoni. Dorosła gąsienica robi sobie w jesieni oprzęd, w którym zimuje i w którym się wiosną przepoczwarcza. Oprzędy takie leżą albo w korze, albo częściej w ziemi, bliziutko pnia i korzeni, skąd można je bardzo łatwo wykopywać łopatką, ale ostrożnie, aby nie uszkodzić oprzędów. Szuka się ich w końcu kwietnia i w pierwszych dniach maja. Na jednym miejscu można znaleźć dużą ilość oprzędów. Motyle legną się w końcu maja i na początku czerwca.

   Sphecia crabroniformis Lewin jest gatunkiem bardzo podobnym do przeziernika osowca, ale rzadkim. Jego gąsienica żyje w wierzbach iwach, a szukać jej poczwarek trzeba zupełnie tak samo jak przeziernika osowca. Aegeria melanocephala Dalm. gatunek również bardzo rzadki żyje przeważnie w lasach, w pniach i uschniętych gałęziach osiki (Populus tremula L). Chodnik, w którym żyje gąsienica, kończy się często w suchej gałązce. Po odłamaniu takiej gałązki można w niej czasem znaleźć gąsienicę albo poczwarkę; szukać jej należy od połowy maja.

   Paranthrene tabaniformis Rott. jest gatunkiem w niektórych okolicach często spotykanym. Gąsienica żyje w pniach, a głównie w gałązkach wyrastających u dołu pnia, tak zwanych wilkach, i w gałęziach skarłowaciałych krzaków różnych gatunków topoli. Obecność gąsienicy w pniu zdradzają wyrzucone przez nią trociny. Na gałązkach, w których żyje gąsienica, tworzą się zawsze wyraźnie widoczne zgrubienia - narośla. Gałązkę z takimi zgrubieniami ucina się mniej więcej na 10 cm poniżej zgrubienia i tyleż powyżej, potem się ją ostrożnie rozłupuje i szuka gąsienic. Należy pamiętać, że takie same zgrubienia na gałązkach wytwarza także larwa pewnego chrząszcza z rodziny kózek (Saperda populnea L.), którą łatwo jednak odróżnić od gąsienicy przeziernika, gdyż ta ma osiem par odnóży, larwa zaś kózki jest beznoga; ponadto przekrój otworu, w którym żyje gąsienica przeziernika, jest kolisty, a otworu chodnika larwy kózki zawsze owalny. Gałązki z gąsienicami stawia się w domu grubszym końcem w mokry piasek, którym wysypany jest spód słoja, a słój zawiązuje się gazą; w końcu maja albo w początkach czerwca lęgną się motyle. Gąsienic lub poczwarek przeziernika należy szukać od pierwszych dni maja.

   Gąsienice Synanthedon scoliaeformis Bkh. żyją w starych brzozach pod korą, nisko nad ziemią, zwłaszcza w terenie mokrym. Trzeba ich szukać około połowy maja i w pierwszych dniach czerwca, gdy poczwarki są już dojrzałe. Za pomocą szczotki drucianej oczyszcza się powierzchnię kory i wówczas stają się widoczne otwory, którymi później mają wyjść motyle; znalazłszy wyloty chodników wycina się poczwarki z kory dłutem lub nożem. Osobiście wycinałem je z pni starych brzóz małą, ale bardzo ostrą siekierką. Spostrzegłszy trociny i łuski poczwarek opuszczone przez motyle, a wystające z kory ciosałem w tym miejscu korę odcinając cienkie warstwy, aż ukazał się otwór chodnika zrobionego przez gąsienicę. Gdy już w otworku widać było poczwarkę, wycinałem ostrym dłutkiem nieduży kawałek kory razem z poczwarką. W kilka dni potem w domu lęgły się te motyle.

   Synanthedon spheciformis Gerning żyje w pniach, głównie młodych, kilkuletnich olch lub w grubszych odrostkach pni olch, rzadziej brzóz. Spotykałem je najczęściej w zmarniałych kilkuletnich olchach rosnących nie zwarcie, lecz pojedynczo, z dala od siebie na wilgotnych polankach. Wycinanie gąsienic lub poczwarek z tak młodych drzew jest niemożliwe, kto by jednak chciał polować na nie, musiałby szukać ich w pniach starych drzew, a zwłaszcza w niezbyt grubych pniaczkach pozostałych po ścięciu drzewek lub odrośli od pnia. Należy szukać w pierwszej połowie maja. Niektórzy motylarze ucinają przy samej ziemi ręczną piłką wszystkie cienkie pniaczki olchowe i brzozowe, które pozostają po wycięciu drzewek i odrośli od pni, a nazbierawszy ich większą ilość rozłupują nożem na jednym końcu. Jeżeli wewnątrz jest gąsienica, rozszczepiony kawałek związuje się sznurkiem. W domu wstawia się kawałki drzewa z gąsienicami grubszym końcem do słoja z wilgotnym piaskiem na dnie i pozostawia tak do czasu, aż zaczną się lęgnąć motyle.

   Gąsienice Synanthedon tipuliformis Cl. robią szkody w ogrodach żywiąc się rdzeniem gałązek porzeczek. Krzaki i gałązki, w których żerują, poznać można po zżółkłych, usychających liściach. Gdy się na wiosnę robi porządek w ogrodach i przy tym obcina uschłe i chore gałązki porzeczek, trzeba w nich szukać gąsienic lub poczwarek rozłupując gałązkę po gałązce. Dalej postępuje się jak przy poprzednim gatunku.

   Gąsienice Synanthedon vespiformis L. żyją pod korą pniaków po ściętych dębach oraz w ich dwuletnich odroślach i są po zrębach nierzadkie. Szuka się ich w maju tak samo jak gąsienic S. scoliaeformis Bkh.; można też zbierać je w jesieni. W tym przypadku daje się do słoja na dwa palce grubo kory dębowej startej na trociny i wkłada się gąsienice, które zaraz wchodzą do środka i robią sobie oprzęd na zimę. Słój zawiązany gazą stawia się w odpowiednim miejscu, a z wiosną lęgną się motyle.

   Gąsienice Synanthedon myopaeformis Bkh. żyją pod korą drzew owocowych, zwłaszcza jabłoni, czasem też jarzębiny, przeważnie w miejscach chorych, zranionych. Zbieranie i chów odbywa się w taki sam sposób jak poprzedniego gatunku. Szukać należy w maju. Gąsienice Synanthedon culiciformis L. żyją między korą a drewnem pniaków brzozowych i olchowych, często też w gałązkach odrastających z pniaków. Jeżeli się spotyka w lecie lub w jesieni pniak, z którego wysypują się długie trociny, trzeba go naznaczyć, a na poszukiwanie gąsienic i poczwarek wybrać się dopiero w maju następnego roku. Poszukuje się ich, jak gatunków poprzednich, za pomocą szczotki drucianej; w jednym takim pniaku można nieraz znaleźć kilkanaście poczwarek.

   Gąsienice Synanthedon formicaeformis Esp., dość pospolite, żyją w zgrubieniach i ranach wierzb, szczególnie w pieńkach po ściętej łozinie, a obecność ich w gałązce zdradzają wyrzucone trociny. Gałązki z gąsienicami ucina się i postępuje dalej tak, jak przy S. spheciformis Gerning. Gąsienice Dipsosphecia ichneumoniformis F. żyją w korzeniach wilżyny (Ononis spinoza L.), lucerny (Medicago L.), komonicy (Lotus corniculatus L.), lędźwiana (Lathyrus pratensis L.) itp. Roślina, w której korzeniach znajduje się gąsienica, ma zwykle wygląd chorobliwy. Wykopuje się ją łopatką razem z ziemią, wstawia do doniczki i postępuje tak, jak opisano przy następnym gatunku.

   Chamaesphecia empiformis Esp. jest gatunkiem najpospolitszym ze wszystkich przezierników. Gąsienica jego żyje w korzeniach dużych, grubych krzaków wilczomleczu (Euphorbia cyparissias L. i E., esula L.), gdzie obecność jego łatwo poznać po zżółkłych i zmarniałych listkach. Roślinę taką wykopuje się razem z ziemią i wsadza do doniczki. Przy wykopywaniu, a następnie przy wsadzaniu rośliny do doniczki trzeba postępować ostrożnie, aby gąsienicy nie zdusić. Najlepiej szukać gąsienic pod jesień, kiedy najłatwiej jest poznać rośliny chore. Dopóki jeszcze ciepło, trzeba rośliny w doniczkach lekko podlewać, aby nie uschły. Gdy nadejdzie zima, stawia się doniczki na balkonie, strychu lub w pokoju nieopalanym, aby gąsienice poddać działaniu niskiej temperatury, a nawet mrozu. Już w styczniu albo lutym przenosi się je stopniowo do cieplejszych pomieszczeń, tak by nie było zbyt nagłego skoku temperatury; roślinę podlewa się lekko co parę dni, a motyle legną się po dwóch lub trzech tygodniach.

   Gąsienice Chamaesphecia muscaeformis View. żyją w korzeniach zawciągu (Armeria vulgaris Wild.), zwłaszcza w okolicach piaszczystych. Trzeba ich szukać w maju i pierwszej połowie czerwca wykopując rośliny o chorym wyglądzie; hodować jak gatunek poprzedni.

   Gąsienice Bembecia hylaeiformis Lasp. żyją w korzeniach i pędach malin (Rubus idaeus L.). Zbiera się je w maju, a obecność ich poznać można zwykle po złym wyglądzie pędu. Pędy takie, a także zeszłoroczne suche należy próbować wyrwać. W tym celu chwyta się pęd za górną część i ciągnie przechyliwszy go na bok. Jeżeli da się łatwo wyrwać, to prawie na pewno w nim, albo w korzeniu na miejscu zerwania znajduje się gąsienica. Po odcięciu górnej części pęd z gąsienicami wstawia się jednym końcem w mokry piasek i postępuje, jak przy poprzednich gatunkach. Motyl ten jest nierzadki

 

 

Przeziernikom poświęcone jest podforum - PRZEZIERNIKI (Sesiidae) - https://www.entomo.pl/forum/viewforum.php?f=67

przygotował: J.Kurzawa 

entomo©2001 - 2016  - https://www.entomo.pl/