O metodach zbioru i hodowli przezierników sporo można znaleźć w książce W.Niesiołowskiego "Praktyczne wskazówki dla zbieraczy motyli". Poniżej fragment tekstu poświęconego przeziernikom.
W kwietniu, a najdalej w pierwszej połowie maja trzeba
szukać gąsienic lub poczwarek przezierników (Aegeriidae). Niektóre z
nich łatwo jest zdobyć i to czasem w większej ilości, chociaż postaci dojrzałe,
które się zaczynają lęgnąć od końca maja, spotyka się rzadko.
Wybierając się na poszukiwanie gąsienic czy poczwarek
przezierników powinno się wziąć z sobą małą ręczna piłkę, dłuto, ostry większy
nóż, drucianą szczotkę i łopatkę. Gąsienice przezierników żyją w pniach i
korzeniach drzew albo w korzeniach roślin zielnych, można je
więc wydostać stamtąd tylko przy użyciu powyższych narzędzi. Gąsienice
przezierników żyjące w pniach drzew nie łatwo jest hodować, dlatego też
znacznie lepiej szukać poczwarek, co należy czynić w połowie maja. Obecność
gąsienic w pniu zdradzają trociny wyrzucone na zewnątrz przez wygryziony otwór.
Jeżeli w lecie lub w jesieni spotka się taki pniak, trzeba go sobie zaznaczyć
albo zapamiętać, a na poszukiwanie poczwarek wybrać się dopiero na wiosnę, w
czasie odpowiednim dla każdego z podanych niżej gatunków. Na wiosnę,
ewentualnie w lecie spotyka się często wystające z pnia lub leżące obok niego
łuski poczwarek, z których motyle już wyszły. Gdzie jest jedna lub dwie takie
łuski, tam z pewnością w pniaku będzie kilka lub kilkanaście poczwarek, z
których motyle jeszcze się nie wylęgły. Należy je
wyjmować z drzewa ostrożnie albo o ile się da, brać razem z kawałkiem kory lub
drewna.
Przeziernik osowiec (Aegeria apiformis Cl.) żyje w korzeniach i w dolnej części pnia (pniaka) różnych gatunków topoli, rzadziej
wierzb i jabłoni. Dorosła gąsienica robi sobie w jesieni oprzęd, w którym
zimuje i w którym się wiosną przepoczwarcza. Oprzędy takie leżą albo w korze,
albo częściej w ziemi, bliziutko pnia i korzeni, skąd można je bardzo łatwo
wykopywać łopatką, ale ostrożnie, aby nie uszkodzić oprzędów. Szuka się ich w
końcu kwietnia i w pierwszych dniach maja. Na jednym miejscu można znaleźć dużą
ilość oprzędów. Motyle legną się w końcu maja i na początku czerwca.
Sphecia
crabroniformis Lewin jest gatunkiem bardzo podobnym do przeziernika
osowca, ale rzadkim. Jego gąsienica żyje w wierzbach iwach, a szukać jej
poczwarek trzeba zupełnie tak samo jak przeziernika osowca. Aegeria
melanocephala Dalm. gatunek również bardzo rzadki
żyje przeważnie w lasach, w pniach i uschniętych gałęziach osiki (Populus
tremula L). Chodnik, w którym żyje gąsienica, kończy się często w suchej
gałązce. Po odłamaniu takiej gałązki można w niej czasem znaleźć gąsienicę albo
poczwarkę; szukać jej należy od połowy maja.
Paranthrene
tabaniformis Rott. jest gatunkiem w
niektórych okolicach często spotykanym. Gąsienica żyje w pniach, a głównie w
gałązkach wyrastających u dołu pnia, tak zwanych wilkach, i w gałęziach
skarłowaciałych krzaków różnych gatunków topoli. Obecność gąsienicy w pniu
zdradzają wyrzucone przez nią trociny. Na gałązkach, w których żyje gąsienica,
tworzą się zawsze wyraźnie widoczne zgrubienia - narośla. Gałązkę z takimi
zgrubieniami ucina się mniej więcej na 10 cm poniżej zgrubienia i tyleż
powyżej, potem się ją ostrożnie rozłupuje i szuka gąsienic. Należy pamiętać, że
takie same zgrubienia na gałązkach wytwarza także larwa pewnego chrząszcza z
rodziny kózek (Saperda populnea L.), którą łatwo jednak odróżnić od gąsienicy przeziernika, gdyż ta ma osiem par odnóży,
larwa zaś kózki jest beznoga; ponadto przekrój otworu, w którym żyje gąsienica
przeziernika, jest kolisty, a otworu chodnika larwy kózki zawsze owalny. Gałązki
z gąsienicami stawia się w domu grubszym końcem w mokry piasek, którym wysypany
jest spód słoja, a słój zawiązuje się gazą; w końcu maja albo w początkach
czerwca lęgną się motyle. Gąsienic lub poczwarek przeziernika należy szukać od
pierwszych dni maja.
Gąsienice Synanthedon
scoliaeformis Bkh. żyją w starych
brzozach pod korą, nisko nad ziemią, zwłaszcza w terenie mokrym. Trzeba ich
szukać około połowy maja i w pierwszych dniach czerwca, gdy poczwarki są już
dojrzałe. Za pomocą szczotki drucianej oczyszcza się powierzchnię kory i
wówczas stają się widoczne otwory, którymi później mają wyjść motyle; znalazłszy
wyloty chodników wycina się poczwarki z kory dłutem lub nożem. Osobiście
wycinałem je z pni starych brzóz małą, ale bardzo ostrą siekierką.
Spostrzegłszy trociny i łuski poczwarek opuszczone przez motyle, a wystające z
kory ciosałem w tym miejscu korę odcinając cienkie warstwy, aż ukazał się otwór
chodnika zrobionego przez gąsienicę. Gdy już w otworku widać było poczwarkę,
wycinałem ostrym dłutkiem nieduży kawałek kory razem z poczwarką. W kilka dni
potem w domu lęgły się te motyle.
Synanthedon
spheciformis Gerning żyje w pniach, głównie młodych, kilkuletnich
olch lub w grubszych odrostkach pni olch, rzadziej brzóz. Spotykałem je
najczęściej w zmarniałych kilkuletnich olchach rosnących nie zwarcie, lecz pojedynczo,
z dala od siebie na wilgotnych polankach. Wycinanie gąsienic lub poczwarek z
tak młodych drzew jest niemożliwe, kto by jednak chciał polować na nie,
musiałby szukać ich w pniach starych drzew, a zwłaszcza w niezbyt grubych pniaczkach
pozostałych po ścięciu drzewek lub odrośli od pnia. Należy szukać w pierwszej
połowie maja. Niektórzy motylarze ucinają przy samej ziemi ręczną piłką
wszystkie cienkie pniaczki olchowe i brzozowe, które pozostają po wycięciu drzewek
i odrośli od pni, a nazbierawszy ich większą ilość rozłupują nożem na jednym
końcu. Jeżeli wewnątrz jest gąsienica, rozszczepiony kawałek związuje się sznurkiem.
W domu wstawia się kawałki drzewa z gąsienicami grubszym końcem do słoja z
wilgotnym piaskiem na dnie i pozostawia tak do czasu, aż zaczną się lęgnąć motyle.
Gąsienice Synanthedon
tipuliformis Cl. robią szkody w
ogrodach żywiąc się rdzeniem gałązek porzeczek. Krzaki i gałązki, w których
żerują, poznać można po zżółkłych, usychających liściach. Gdy się na wiosnę
robi porządek w ogrodach i przy tym obcina uschłe i chore gałązki porzeczek,
trzeba w nich szukać gąsienic lub poczwarek rozłupując gałązkę po gałązce.
Dalej postępuje się jak przy poprzednim gatunku.
Gąsienice Synanthedon
vespiformis L. żyją pod korą pniaków po
ściętych dębach oraz w ich dwuletnich odroślach i są po zrębach nierzadkie.
Szuka się ich w maju tak samo jak gąsienic S. scoliaeformis Bkh.; można też zbierać je w jesieni. W tym przypadku daje się do
słoja na dwa palce grubo kory dębowej startej na trociny i wkłada się
gąsienice, które zaraz wchodzą do środka i robią sobie oprzęd na zimę. Słój
zawiązany gazą stawia się w odpowiednim miejscu, a z wiosną lęgną się motyle.
Gąsienice Synanthedon
myopaeformis Bkh. żyją pod korą drzew owocowych,
zwłaszcza jabłoni, czasem też jarzębiny, przeważnie w miejscach chorych, zranionych.
Zbieranie i chów odbywa się w taki sam sposób jak poprzedniego gatunku. Szukać należy w maju. Gąsienice Synanthedon culiciformis L. żyją między korą a drewnem pniaków brzozowych i olchowych, często też w gałązkach odrastających z pniaków. Jeżeli
się spotyka w lecie lub w jesieni pniak, z którego wysypują się długie trociny,
trzeba go naznaczyć, a na poszukiwanie gąsienic i poczwarek wybrać się dopiero w maju następnego roku. Poszukuje się ich, jak gatunków poprzednich,
za pomocą szczotki drucianej; w jednym takim pniaku można nieraz znaleźć
kilkanaście poczwarek.
Gąsienice Synanthedon
formicaeformis Esp., dość pospolite,
żyją w zgrubieniach i ranach wierzb, szczególnie w pieńkach po ściętej łozinie,
a obecność ich w gałązce zdradzają wyrzucone trociny. Gałązki z gąsienicami
ucina się i postępuje dalej tak, jak przy S. spheciformis Gerning. Gąsienice Dipsosphecia ichneumoniformis F. żyją w
korzeniach wilżyny (Ononis spinoza L.), lucerny (Medicago L.), komonicy (Lotus corniculatus L.), lędźwiana (Lathyrus pratensis L.) itp. Roślina, w której korzeniach znajduje się gąsienica, ma
zwykle wygląd chorobliwy. Wykopuje się ją łopatką razem z ziemią, wstawia do
doniczki i postępuje tak, jak opisano przy następnym gatunku.
Chamaesphecia
empiformis Esp. jest gatunkiem
najpospolitszym ze wszystkich przezierników. Gąsienica jego żyje w korzeniach
dużych, grubych krzaków wilczomleczu (Euphorbia cyparissias L. i E., esula L.), gdzie obecność jego łatwo poznać po zżółkłych i zmarniałych
listkach. Roślinę taką wykopuje się razem z ziemią i wsadza do doniczki. Przy
wykopywaniu, a następnie przy wsadzaniu rośliny do doniczki trzeba postępować
ostrożnie, aby gąsienicy nie zdusić. Najlepiej szukać gąsienic pod jesień,
kiedy najłatwiej jest poznać rośliny chore. Dopóki jeszcze ciepło, trzeba
rośliny w doniczkach lekko podlewać, aby nie uschły. Gdy nadejdzie zima, stawia
się doniczki na balkonie, strychu lub w pokoju nieopalanym,
aby gąsienice poddać działaniu niskiej temperatury, a nawet mrozu. Już w
styczniu albo lutym przenosi się je stopniowo do cieplejszych pomieszczeń, tak
by nie było zbyt nagłego skoku temperatury; roślinę podlewa się lekko co parę dni, a motyle legną się po dwóch lub trzech
tygodniach.
Gąsienice Chamaesphecia
muscaeformis View. żyją w korzeniach zawciągu
(Armeria vulgaris Wild.), zwłaszcza w okolicach
piaszczystych. Trzeba ich szukać w maju i pierwszej połowie czerwca wykopując
rośliny o chorym wyglądzie; hodować jak gatunek poprzedni.
Gąsienice Bembecia
hylaeiformis Lasp. żyją w korzeniach i
pędach malin (Rubus idaeus L.). Zbiera się je w maju, a obecność ich
poznać można zwykle po złym wyglądzie pędu. Pędy takie, a także zeszłoroczne
suche należy próbować wyrwać. W tym celu chwyta się pęd za górną część i
ciągnie przechyliwszy go na bok. Jeżeli da się łatwo wyrwać, to prawie na pewno
w nim, albo w korzeniu na miejscu zerwania znajduje się gąsienica. Po odcięciu
górnej części pęd z gąsienicami wstawia się jednym końcem w mokry piasek i
postępuje, jak przy poprzednich gatunkach. Motyl ten jest nierzadki